Σύμφωνα με τον Ορθόδοξο Συναξαριστή, την 1η Φεβρουαρίου τιμάται η μνήμη του Αγίου Τρύφωνος που έχει καθιερωθεί σαν προστάτης των αμπελουργών. Βέβαια, δεν έχουν βρεθεί γεγονότα από τον βίο του που να φανερώνουν μια ιδιαίτερη σχέση του Αγίου με το αμπέλι ή το κρασί.
Ο Άγιος Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο, παραλιακή πόλη της Φρυγίας και προερχόταν από φτωχική οικογένεια. Στην παιδική του ηλικία έβοσκε χήνες για να ζήσει, συγχρόνως όμως μελετούσε με ζήλο την Αγία Γραφή και εκτελούσε με ευλάβεια τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Αξιώθηκε να θαυματουργεί, να θεραπεύει και να εξορκίζει δαιμόνια εν ζωή. Μαρτύρησε στα χρόνια του Δέκιου, στη Νίκαια της Βιθυνίας της οποίας υπήρξε και ο πολιούχος άγιος. Ποια σχέση είχε όμως ένας χηνοβοσκός με τους αμπελουργούς σε σημείο μάλιστα να αναδειχθεί και προστάτης τους; Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τους νεώτερους λαϊκούς αγιογράφους να παρουσιάζουν τον Άγιο ως νέο, αγένειο, σγουρομάλλη, κρατώντας κλαδευτήρι, ένα εργαλείο που συνδέεται με το κλάδεμα του αμπελιού, την σημαντικότερη ίσως αμπελουργική εργασία. Αλλού παρουσιάζεται κρατώντας φύλλα αμπέλου, δείχνοντας ολοφάνερα την ιδιαίτερη σχέση του με αυτό το φυτό.
Ο Άγιος Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο, παραλιακή πόλη της Φρυγίας και προερχόταν από φτωχική οικογένεια. Στην παιδική του ηλικία έβοσκε χήνες για να ζήσει, συγχρόνως όμως μελετούσε με ζήλο την Αγία Γραφή και εκτελούσε με ευλάβεια τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Αξιώθηκε να θαυματουργεί, να θεραπεύει και να εξορκίζει δαιμόνια εν ζωή. Μαρτύρησε στα χρόνια του Δέκιου, στη Νίκαια της Βιθυνίας της οποίας υπήρξε και ο πολιούχος άγιος. Ποια σχέση είχε όμως ένας χηνοβοσκός με τους αμπελουργούς σε σημείο μάλιστα να αναδειχθεί και προστάτης τους; Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τους νεώτερους λαϊκούς αγιογράφους να παρουσιάζουν τον Άγιο ως νέο, αγένειο, σγουρομάλλη, κρατώντας κλαδευτήρι, ένα εργαλείο που συνδέεται με το κλάδεμα του αμπελιού, την σημαντικότερη ίσως αμπελουργική εργασία. Αλλού παρουσιάζεται κρατώντας φύλλα αμπέλου, δείχνοντας ολοφάνερα την ιδιαίτερη σχέση του με αυτό το φυτό.
 |  |
H απάντηση ίσως κρύβεται στο ότι ο τόπος καταγωγής του Αγίου, η φρυγική Βιθυνία ήταν ξακουστή για τους αμπελώνες της και την παραγωγή οίνων ποιότητας, όπως και όλα τα παράλια της Προποντίδας. Πιθανότατα λοιπόν ο Άγιος μετατράπηκε σταδιακά σε προστάτη της κύριας παραγωγής του τόπου.
Μάλιστα λόγω των θαυματουργικών, ιαματικών και εξορκιστικών του ιδιοτήτων, όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός και απαγορεύτηκαν τα παλιά λατρευτικά στοιχεία επωμίσθηκε το ρόλο του προστάτη όλων των γεωργών κι όχι μόνο των αμπελουργών. Στο «Μικρό Ευχολόγιο» ( Εκδ. Απ. Διακ. 1993, σελ. 327-328) βρίσκονται η διήγηση και ο όρκος του ίδιου του Αγίου, με τον οποίο έδεσε τα θηρία που κατέστρεφαν αμπέλια, κήπους και αφάνιζαν ακόμη τα φύλλα, έως και τους καρπούς. Τα ονόματα των θηρίων, σύμφωνα πάντα με τον Άγιο, που προκαλούν λοιπόν την καταστροφή στα αμπέλια και χωράφια είναι : «κάμπη, σκώληξ, σκωληκοκάμπη, σκάνθαρος βρούχος, ακρίς, επίμαλος, καλιγάρις, μακρόπους, μύρμηγξ, φθείρ, ρυγίτης, ψυλλίτης ...» Οι ευχές του Αγίου διαβάζονται από τους ιερείς συνήθως μετά την τέλεση Αγιασμού και με το αγιασμένο νερό ραντίζονται τα δένδρα και τα φυτά .
Βέβαια, καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη του αγίου ως προστάτη των αμπελουργών παίζει και το γεγονός ότι η μνήμη του Αγίου Τρύφωνος εορτάζεται την ίδια περίοδο που οι αμπελουργοί αρχίζουν το “κλάδεμα “, μια πολύ σημαντική αμπελουργική εργασία για την πορεία του αμπελιού και της παραγωγής.
Μάλιστα λόγω των θαυματουργικών, ιαματικών και εξορκιστικών του ιδιοτήτων, όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός και απαγορεύτηκαν τα παλιά λατρευτικά στοιχεία επωμίσθηκε το ρόλο του προστάτη όλων των γεωργών κι όχι μόνο των αμπελουργών. Στο «Μικρό Ευχολόγιο» ( Εκδ. Απ. Διακ. 1993, σελ. 327-328) βρίσκονται η διήγηση και ο όρκος του ίδιου του Αγίου, με τον οποίο έδεσε τα θηρία που κατέστρεφαν αμπέλια, κήπους και αφάνιζαν ακόμη τα φύλλα, έως και τους καρπούς. Τα ονόματα των θηρίων, σύμφωνα πάντα με τον Άγιο, που προκαλούν λοιπόν την καταστροφή στα αμπέλια και χωράφια είναι : «κάμπη, σκώληξ, σκωληκοκάμπη, σκάνθαρος βρούχος, ακρίς, επίμαλος, καλιγάρις, μακρόπους, μύρμηγξ, φθείρ, ρυγίτης, ψυλλίτης ...» Οι ευχές του Αγίου διαβάζονται από τους ιερείς συνήθως μετά την τέλεση Αγιασμού και με το αγιασμένο νερό ραντίζονται τα δένδρα και τα φυτά .
Βέβαια, καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη του αγίου ως προστάτη των αμπελουργών παίζει και το γεγονός ότι η μνήμη του Αγίου Τρύφωνος εορτάζεται την ίδια περίοδο που οι αμπελουργοί αρχίζουν το “κλάδεμα “, μια πολύ σημαντική αμπελουργική εργασία για την πορεία του αμπελιού και της παραγωγής.
Λατρευτικές συνήθειες και έθιμα
| Πως ήταν λοιπόν δυνατόν οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ανατολικής Ρωμυλίας ( Αγχίαλος, Σωζόπολη, Μεσήμβρια...) που ζούσαν σε κατάφυτες από αμπέλια περιοχές να αγνοήσουν έναν τέτοιο Άγιο, που θα τους εξασφάλιζε την προστασία των αμπελώνων από πιθανές καταστροφές; Οι Αγχιαλίτες λάτρευαν λοιπόν τον Άγιο Τρύφων με ιδιαίτερη ευλάβεια. Την ημέρα αυτή κανένας δεν πήγαινε βέβαια για οποιαδήποτε δουλειά στο αμπέλι, παρά συγκεντρώνονταν όλοι στην Εκκλησία να κάνουν Αγιασμό και αρτοκλασία με κόλλυβο για το μνημόσυνο του Αγίου Τρύφωνα. Στο κόλλυβο μάλιστα που παρέθεταν “ζωγράφιζαν “ την μορφή του Αγίου. Φρόντιζαν ακόμη να διατηρούν από τον τρύγο σταφύλια, να τα πηγαίνουν αυτή την ημέρα στην εκκλησία, να διαβαστούν και να μοιραστούν στους πιστούς σαν ευλογία. Στο τέλος, ράντιζαν με τον Αγιασμό τα αμπέλια και τα χωράφια τους, για να έχουν καλή παραγωγή, μια καλή χρονιά, με ευφορία και γονιμότητα. |  |
Από τότε έως σήμερα, κάθε χρόνο συνεχίζουν πιστά τα λατρευτικά τους έθιμα.Μάλιστα μετά την απόλυση της Θ. Λειτουργίας όλοι γλεντούν με τοπική μουσική, άφθονο κρασί και παραδοσιακές συνταγές. Το γλέντι πλαισιώνουν χορευτικά συγκροτήματα με παραδοσιακούς χορούς, ενώ πλήθος επισκεπτών έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να διασκεδάσουν σε έναν τόπο με πλούσια αμπελοοινική ιστορία. Οι Αγχιαλίτες τιμούν λοιπόν με ξεχωριστή ευλάβεια τον Άγιο προστάτη τους συνεχίζοντας έτσι την πολιτιστική παράδοση τόσων αιώνων, που παρέλαβαν από τους προγόνους τους.
http://www.zarariswines.gr/saint.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου