Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ ΚΑΙ Η ΚΑΣΤΟΡΙΑ

Του Πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Καστορίας Αρχιμ. Αθανασίου Γιαννουσά
Τι σχέση έχει αυτός ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας με τη βυζαντινή Καστοριά;
Χαίρεται η βασιλίδα πόλις!
Χαίρεται το Άγιο Όρος, η κιβωτός της ορθοδόξου πίστεώς μας!
Χαίρεται η Βέροια που τον δέχτηκε ως ασκητή, μαζί με τις αδελφές του!

Μα πολύ περισσότερο χαίρεται η Θεσσαλονίκη, που τον είχε ως Ποιμένα και Επίσκοπο και άκουγε τις μελίρρυτες διδαχές του!

Και μάλιστα σ’ αυτήν άφησε την τελευταία του πνοή ψιθυρίζοντας τις τελευταίες λέξεις «τα επουράνια στα επουράνια».
Μαζί με τις παραπάνω πόλεις χαίρεται και η Καστοριά γιατί δέχθηκε το φθόγγο των θαυμάτων του, τού έχτισε πρώτη Ναό, τού αγιογράφησε πρώτη την εικόνα του και πρώτη εόρτασε τη μνήμη του στυλοβάτη αυτού της Εκκλησίας μας.

Ας αφήσουμε το μαθητή του, Άγιο Φιλόθεο τον Κόκκινο, μετά από δυο θαύματα τα οποία έκανε ο Άγιος στην Καστοριά, να μας μιλήσει για την τιμή του :

"Για τον λόγο τούτο οι θεοφιλέστεροι και προύχοντες των εκεί, και μάλιστα οι κληρικοί, συναθροισθέντες μαζί, έστησαν εικόνα ιερά στον Γρηγόριο, όπως είπα προ ολίγου, πανηγυρίζοντας λαμπρώς την εορτή του κατά την ημέρα της τελειώσεώς του, και του ανεγείρουν αμέσως Ναό, σαν σε λαμπρό μαθητή του Χριστού» –

Όπως φαίνεται από την ομιλία του Πατριάρχου Φιλοθέου στη Σύνοδο του 1368 που συναριθμήθηκε στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας, η πόλις όπου για πρώτη φορά εορτάστηκε ως Άγιος και εγέρθηκε Ναός προς τιμής του ήταν η Καστοριά – «Δεν επερίμεναν μεγάλες συνόδους και ψήφους της κοινής Εκκλησίας για να τον ανακηρύξουν, διότι σ’ αυτά ακολουθούν συχνά και χρόνος και αμέλεια και αργοπορία και πολλά ανθρώπινα εμπόδια, αλλά αρκέστηκαν καλώς στην από άνω ψήφο και ανακήρυξη και στη λαμπρά και αναμφισβήτητη όψη και βεβαίωση των πραγμάτων"(1).

Και ο μοναχός Εφραίμ, ο οποίος θεραπεύθηκε από τον Άγιο Γρηγόριο, όπως μας αναφέρει ο Άγιος Φιλόθεος, μετά την απόκτηση της υγείας του έρχεται στο Ναό του Αγίου Γρηγορίου για να τον ευχαριστήσει. Γράφει ο Άγιος Φιλόθεος : "Επέρασαν οχτώ ημέρες μετά από αυτό και αφού επανήλθα πλήρως στην παλαιά υγεία και διάθεση, έρχομαι στον θείο εκείνο Ναό – ο Ναός αυτός είναι της Καστοριάς – όπου είναι στημένη ιερώς και η εικόνα του θαυμαστού Γρηγορίου. Αφού επροσκύνησα και εγονάτισα, αποδίδοντας την οφειλομένη ευχαριστία, επανέρχομαι πάλι στο Μοναστήρι και στους δικούς μας(2).

Όλα τα παραπάνω τα πιστοποιούν οι περίφημες αγιογραφίες με τη μορφή του Αγίου Γρηγορίου από την εποχή του 14ου αιώνος (Ιερός Ναός Αγίων Τριών Γουρία Σαμωνά και Αβίβου, Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Απόζαρι, Ιερός Ναός Ιωάννου του Θεολόγου στη Μονή Μαυριωτίσσης και Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Βουνού).

Πόσο ευλογημένη ήταν η απόφαση του Μητροπολίτου μας, ο οποίος από τα μαθητικά του χρόνια ευλαβείτο τον Άγιο Γρηγόριο, να καθιερώσει δυο φορές το χρόνο τον εορτασμό της μνήμης του και στην Καστοριά, στις 14 Νοεμβρίου και τη Β’ Κυριακή των Νηστειών, με λατρευτικές εκδηλώσεις και ομιλίες που ταιριάζουν στον μεγάλο αυτό Πατέρα και Διδάσκαλο της Εκκλησίας μας, ο οποίος με τη διδασκαλία του απομάκρυνε τον κίνδυνο της αλλοιώσεως της ορθοδόξου πίστεώς μας.
Αλλά και πόση ευλογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στο πρόσωπο του Επισκόπου μας, όταν επισκέφτηκε το Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Απόζαρι Καστοριάς ( 16ος αι.) και είδε την σχεδόν μοναδική εναπομείνασα τειχογραφία του Ναού με τη μορφή του Αγίου Γρηγορίου!
Ας τον σκεπάζει ο Θεός με τις πρεσβείες του Αγίου Γρηγορίου, ας μας σκεπάζει όλους ο Θεός δια πρεσβειών του Αγίου και ας μας χαρίζει φρόνημα ανδρείας, υπομονής και γνησιότητος στα δίσεκτα χρόνια που ζούμε.
"Αγάλλου πόλις Καστορίας, πόλις της Παναγίας, πόλις των Αγίων και των Μαρτύρων, επί τη ιερά μνήμη Γρηγορίου του τρισμάκαρος"
(1) ΕΠΕ Φιλοθ. Κόκκινου, Βίος Γρηγ. Παλαμά, Θεσσαλονίκη, 1984, σελ. 489-491.
(2) ΕΠΕ Φιλοθ. Κόκκινου, Βίος Γρηγ. Παλαμά, Θεσσαλονίκη, 1984, σελ. 495.

ΠΗΓΗ : Εκ της Μητροπόλεως