Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας και της βιασύνης. Τα πάντα γύρω μας τείνουν να γίνουν πιο εύκολα, πιο γρήγορα και τελικά πιο αποδοτικά.
Το οξύμωρο ωστόσο είναι πως αν και θα περίμενε κανείς μέσα από την αυτοματοποίηση οι άνθρωποι να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ο ελεύθερος χρόνος -αντίθετα- φαίνεται να είναι για πολλούς είδος πολυτελείας. Θύμα της παραπάνω κατάστασης είναι και η παιδικότητα της παιδικής ηλικίας.
Με το που γεννιούνται τα παιδιά σήμερα μπαίνουν σε έναν αγώνα ταχύτητας ωρίμανσης: Οι γονείς τους θέλουν να τα μάθουν να διαβάζουν, όσο γίνεται νωρίτερα, και καμαρώνουν όταν τα παιδιά τους μπορούν και αφομοιώνουν τρόπους ομιλίας, τραγούδια και βιβλία ενηλίκων. Πολλά από τα παιχνίδια που κυκλοφορούν μοιάζουν με μικρογραφίες ενήλικων εργαλείων και δεν επιτρέπουν στα παιδιά να εξασκήσουν την φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους χρησιμοποιώντας αντικείμενα του περιβάλλοντός τους για παιχνίδια ή φτιάχνοντας δικά τους ομαδικά παιχνίδια θέτοντας αυτοσχέδιους κανόνες.
Στα παιδιά δίνεται έτοιμη μασημένη ενήλικη τροφή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι κούκλες που απευθύνονται σε κορίτσια και δεν παριστάνουν παιδικές μορφές αλλά ενήλικες νεαρές γυναίκες. Στην ηλικία του νηπιαγωγείου, πολλοί γονείς απαιτούν από τα παιδιά τους να μάθουν να διαβάζουν, σα να αγχώνονται πως στο δημοτικό θα είναι πολύ αργά για κάτι τέτοιο. Άλλωστε στο δημοτικό υπάρχουν ένα σωρό άλλες δραστηριότητες στις οποίες πρέπει να εμπλακούν για να μην θεωρούνται καθυστερημένα. Ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, ιδιαίτερα και μη, μπαλέτο, γυμναστική, συνθέτουν το πιο πολυάσχολο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του πλανήτη μας. Το αποκορύφωμα γίνεται στο γυμνάσιο και κυρίως στο λύκειο. Η πλειοψηφία των εφήβων σε αυτές τις ηλικίες έχουν ελάχιστο προσωπικό χρόνο, η επικοινωνία μεταξύ τους γίνεται κυρίως μέσα από κινητά τηλέφωνα, λες και μπορεί η πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία να αντικατασταθεί από μερικές γραμμές σε ένα μήνυμα κινητού τηλεφώνου.
Έτσι οι έφηβοι δεν επικοινωνούν μεταξύ τους σαν πρόσωπα σε διαλεκτικές σχέσεις αλλά σαν καρικατούρες σε αληθοφανείς αλλά όχι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις. Οι χώροι διασκέδασης των εφήβων είναι στην πραγματικότητα χώροι εκτόνωσης όλης της πίεσης που δέχονται. Η μουσική είναι εκκωφαντική, στερεί τη δυνατότητα επικοινωνίας, οι έφηβοι είναι και πάλι μόνοι, αν και ανάμεσα σε άλλους, και επιρρεπείς σε κάθε πειρασμό που θα τους βγάλει από την μουντή τους πραγματικότητα.
Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν παρά να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ωρίμανση των παιδιών. Πρώτα απ ?όλα τα παιδιά που δεν παίζουν ομαδικά παιχνίδια δεν μαθαίνουν να σέβονται τους κανόνες για χάρη του παιχνιδιού κι επίσης δεν μαθαίνουν να χάνουν. Και οι δυο αυτές ιδιότητες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ψυχολογική επιβίωση κάποιου στη σημερινή ανταγωνιστική κοινωνία αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας. Δεν αγαπούν την μάθηση, και αυτά που μαθαίνουν, κι ότι κανείς δεν αγαπά το ξεχνάει. Αποκτούν κακή σχέση με τα βιβλία και στην ενήλική τους ζωή τα αφαιρούν από τη ζωή τους. Δεν είναι τυχαίο πως στην ανάγνωση των βιβλίων η χώρα μας είναι από τις τελευταίες στην ευρωπαϊκή ένωση. Δεν μαθαίνουν να σχετίζονται υγιώς με τους συνομηλίκους τους. Αναπτύσσουν ένα διογκωμένο ναρκισσιστικό «εγώ» που δυσκολεύεται να σχετιστεί ισότιμα με τα άλλα διογκωμένα ναρκισσιστικά «εγώ». Συχνά πίσω από αυτό τον ναρκισσισμό κρύβεται η χαμηλή αυτοπεποίθηση, παράγωγο του φόβου αποτυχίας με τον οποίον έχουν μπολιαστεί κατά την εκπαίδευσή τους.
Τέλος, σε πολλές περιπτώσεις δυστυχώς τα παιδιά δεν μοιράζονται ποιοτικό και ποσοτικό χρόνο με τους γονείς τους οι οποίοι κι αυτοί πολύ συχνά βιάζονται για να προλάβουν τις δικές τους δουλειές. Έτσι, στερούνται ένα πολύ σημαντικό συναισθηματικό στήριγμα για την ωρίμανσή τους. Ο αντίλογος θα μπορούσε να πει πως με την εντατικοποίηση της εκπαίδευσης τα παιδιά ετοιμάζονται για τις ανάγκες της ανταγωνιστικής κοινωνίας του αύριο. Το να μην ξέρει κανείς να χάνει και να σέβεται τους κανόνες, το να μην αγαπά τα βιβλία και το διάβασμα, το να μην έχει αναπτυγμένη φαντασία και δημιουργικότητα, το να δυσκολεύεται να αναπτύξει ισότιμες σχέσεις και το να υποφέρει από αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές στην παιδική του ηλικία δεν συνιστά προετοιμασία για καμιά κοινωνία αλλά ψυχολογική εξουθένωση και διαβατήριο για ανωριμότητα κατά την ενηλικίωση. Και πάντως, δεν είναι λιγότερο ανταγωνιστικοί οι πολίτες άλλων ευρωπαϊκών κοινωνιών (λ.χ. Φινλανδίας και Ιρλανδίας) που είχαν πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία.
Τα παιδιά στην παιδική ηλικία έχουν ανάγκη από πολύ ελεύθερο προσωπικό χρόνο, επαρκείς σχέσεις με τους γονείς τους, παιχνίδι, παιδικά τραγούδια, αυτοσχέδιο χορό και το δικαίωμα να κάνουν λάθη γιατί μέσα από αυτά κατακτείται η στέρεα γνώση. Ο εγκέφαλός τους αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς και σε κάθε στάδιο ανάπτυξής του χρειάζεται αυτά τα ερεθίσματα που να μπορεί να τα αφομοιώσει και να τα κάνει πραγματικό του κτήμα . Οποιαδήποτε βιασύνη σε αυτό μπορεί να κάνει τα παιδιά να νιώθουν πως δεν είναι αρκετά έξυπνα με ιδιαίτερα δυσμενείς συνέπειες για την αυτοπεποίθησή τους. Θα έχουν την ευκαιρία να διαβάζουν ενήλικα βιβλία, να ακούν ενήλικα τραγούδια, να ζουν σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα σε όλη τους την ενήλικη ζωή. Η παιδική ηλικία είναι μια φορά στη ζωή τους και δεν θα την ξαναζήσουν: Της αξίζει λίγο περισσότερος σεβασμός.
Ευάγγελος Καναβιτσάς
Ψυχολόγος, MSc in Applied Psychology
Πηγή: e-psychology.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου