Αφιέρωμα στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου των Όπλων

Επί την ευκαιρία της ανακομιδής των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Νεκταρίου Επισκόπου Πενταπόλεως του Θαυματουργού, βρεθήκαμε σ’ έναν ιδιαίτερο Ιερό Ναό των Αθηνών, τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου των Όπλων στην περιοχή των Κάτω Πατησίων.

Όπως θα δούμε και παρακάτω στο κείμενο που ακολουθεί, ο Άγιος Νεκτάριος υπήρξε ιερουργός αυτής της Εκκλησίας.

Η ενορία του Αγίου Δημητρίου στην οδό Στρατηγού Καλλάρη, είναι σχετικά μια νέα ενορία αποτελούμενη από δύο ναούς.

Ο κεντρικός νεοανεγερθείς Ναός από το 1981, όταν τελείωσε η κατασκευή του, και ο παλαιός και ιστορικός Ναός του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος ενσωματώθηκε στον νέο Ναό.

Θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον στον ιστορικό Ναό που φέρει το προσωνύμιο «των Όπλων».

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου των Όπλων, εκτός του πλήθους των αναφορών του στην τοπική παράδοση, συνδέεται άρρηκτα και με την Ελληνική Επανάσταση, αποτελεί δε κομβικό σημείο για την έναρξη του αγώνα στην Αττική.

Στο βιβλίο του Δημητρίου Γεωργ. Γιώτα, «Οι Μενιδιάτες κατά τον 18ο αιώνα και την Επανάσταση του ’21», Αχαρνές, 1990, σελ. 53-54, καταγράφονται τα εξής:

«...λίγο πριν επαναστατήσει η Αττική ύπαιθρος, ο Χατζη-Μελέτης με τη συνοδεία του κατέβηκε στην Αθήνα και επισκέφθηκε το Βοεβόδα. Στη συζήτηση που είχαν, ο Χατζη-Μελέτης του παρέστησε τα πράγματα πολύ άσχημα. Ότι δηλαδή, γύρω από την Αθήνα τριγύριζαν διάφορες συμμορίες Τουρκαλβανών που κάθε μέρα αυξάνονταν και στόχο είχαν τη λεηλασία της πόλης. Ακόμα του είπε ότι ο οπλισμός των Χασιωτών δεν είναι επαρκής για να τις συγκρατήσει, αν προσπαθούσαν να κατέβουν προς την πόλη από το δερβένι αυτό.

Ο Βοεβόδας, που μέχρι τότε δεν είχε στοιχεία για την εξέγερση των Χασιωτών, συναίνεσε να δοθεί πρόσθετος οπλισμός στο Χατζή-Μελέτη. Προνοητικός αυτός, είχε μαζί του και μουλάρια, τα οποία φόρτωσε με τον οπλισμό και αμέσως αναχώρησε για τη Χασιά.

Στον Άγιο Δημήτριο (σήμερα σώζεται η εκκλησία στην οδό στρατηγού Καλάρη κοντά στις Τρεις Γέφυρες), σταμάτησε να ξεκουράσει τα ζώα και τους ανθρώπους του.

Ξάπλωσαν και κοιμήθηκαν στην Εκκλησία. Στον ύπνο του άκουσε μια φωνή, προερχόμενη από την εικόνα του Αγίου Δημητρίου, να τον προστάζει: «Στα όπλα!».

Αλαφιασμένος ξύπνησε και πιστεύοντας ότι ήταν θαύμα και προειδοποίηση, πρόσταξε τα παλικάρια του να φορτώσουν αμέσως τα μουλάρια και να φύγουν.

Έτσι κι έγινε. Μετά από ώρα έφτασαν και οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν πείσει τον Βοεβόδα ότι είχε κάνει λάθος να εξοπλίσει με πρόσθετο οπλισμό τους Χασιώτες και παίρνοντας την άδειά του, έτρεξαν να προλάβουν το Χατζη-Μελέτη για να του πάρουν τα όπλα πίσω. Ήταν όμως αργά. Ο Χατζη-Μελέτης ήταν κιόλας στη Χασιά, οπλισμένος και δυνατός.

Έτσι λοιπόν λέει η παράδοση. Από τότε, το ξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου ονομάστηκε «Άγιος Δημήτριος των όπλων».

Αυτή η παράδοση για τον εξοπλισμό των Χασιωτών επιβεβαιώνεται και από ιστορικούς (οι οποίοι γράφουν ότι έγινε την 1η Απριλίου 1821) την ονομασία της ίδιας της εκκλησίας. (Βλ. Πρακτικά Β Συμποσίου Ιστορίας – Λαογραφίας Βόρειας και Δυτικής Αττικής Δ. Γιώτα: «Οι Χασιώτες αγωνιστές του 21...»).

(Υποσημειώνεται ότι, συμφώνως προς το ως άνω ιστορικό, το θαύμα πραγματοποιήθηκε την νύκτα 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου 1821, ενώ η Επανάσταση των Αθηνών ξεκίνησε την 1η Απριλίου του 1821 από τον οπλαρχηγό Μελέτιο Βασιλείου (Χατζή - Μελέτη) στη Φυλή και, ως εκ τούτου, η παρέμβαση του Αγίου Δημητρίου στον Ιερό Ναό υπήρξε καταλυτική για την απελευθέρωση της πόλεως των Αθηνών).

Σύμφωνα με τα ως τώρα ιστορικά στοιχεία προβάλλεται η σημασία και η αποτελεσματικότητα της Εκκλησίας εκείνους τους δύσκολους καιρούς.

Ένα άλλο σημαντικό γεγονός αποτελεί, ότι, από το ιστορικό αυτό εκκλησάκι πέρασαν σπουδαίες εκκλησιαστικές προσωπικότητες.

Καταγεγραμμένες μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως τελούσε στον Ναό τη Θεία Λειτουργία, και γι’ αυτό το λόγο ο σύγχρονος Άγιος της Εκκλησίας μας Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος (ο οποίος είχε επίσης ιερουργήσει στον Ναό) προσέφερε με έγγραφο ως ευλογία ένα επιτραχήλιον του Αγίου, μικρότατο τεμάχιο των ιερών λειψάνων του και προσωπικά του αντικείμενα.

Έτσι το Παρεκκλήσι του νέου Ιερού Ναού είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νεκτάριο. Ομοίως και ο Όσιος Νικόλαος ο Πλανάς, ο οποίος λειτουργούσε σε όλα τα εκκλησάκια των Αθηνών, ιερουργούσε συχνά και στο Ναό αφήνοντας το δικό του στίγμα.

Εδώ αξίζει να πούμε ότι η σημερινή κατάσταση της ιστορικής Εκκλησίας είναι απογοητευτική. Ο λόγος είναι ότι ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν έργα συντηρήσεως του Ναού, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος κατάρρευσης.

Οι τοιχογραφίες του έχουν υποστεί φθορά από την υγρασία όπου μέρα με τη μέρα επιδεινώνεται σημαντικά.

Η Α’ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε πολλές φορές αυτοψίες στον χώρο, η τελευταία εκ των οποίων την 20.09.2010, κατά την οποία διαπιστώθηκαν προβλήματα πολλαπλής μορφής γι’ αυτό και με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 6007/06.10.2010 έγγραφό της κρίνεται απαραίτητη η λήψη αμέσων σωστικών μέτρων (στέγη, στεγάνωση, ρωγμές, υγρασία κλπ.), παρόλα αυτά εκφράζεται η αδυναμία της υπηρεσίας για την εκπόνηση μελέτης συντηρήσεως και την ανάληψη του έργου αποκαταστάσεως του μνημείου, το οποίο στέκεται έρμαιο της τύχης και του χρόνου.

Ο νέος προϊστάμενος του Ναού Αρχιμ. π. Φιλούμενος Ρούμπης, μας βοήθησε έτσι ώστε να ανακαλύψουμε αυτά τα ιστορικά στοιχεία, να αναδείξουμε το πρόβλημα που έχει ο Ναός, ελπίζοντας για μια μελλοντική παρέμβαση στον ιστορικό αυτό Ναό στο κέντρο της Αθήνας.

Επιπλέον, κληρικοί και λαϊκοί, παρά τις περιορισμένες δυνατότητες της περιοχής, προσπαθούν όλοι μαζί για το καλύτερο έργο της Εκκλησιαστικής Παιδείας.

ΠΗΓΗ : http://www.romfea.gr/afieromata/1760-9089