Η γέννηση του Χριστού και τα Απόκρυφα Ευαγγέλια

* Τα ανώνυμα χριστιανικά κείμενα του 2ου αιώνα μ.Χ., αν και δεν συμπεριλαμβάνονται στην Καινή Διαθήκη, αποτελούν πολύτιμη πηγή για τους ιστορικούς

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  24/12/2000 00:00

Οι βυζαντινές παραστάσεις της Γέννησης του Χριστού τοποθετούν το νεογέννητο βρέφος και την Παναγία Μητέρα του μέσα σε ένα σπήλαιο, όπου απεικονίζονται επίσης δίπλα στο βρέφος και δύο εκπρόσωποι του ζωικού κόσμου, ένα βόδι και ένας όνος. Αν όμως διαβάσει κανείς τις διηγήσεις των δύο Ευαγγελίων της Καινής Διαθήκης που αφηγούνται τη Γέννηση (κατά Ματθαίον 2, 1-12 και κατά Λουκάν 2, 1-20), δεν θα δει πουθενά να γίνεται λόγος για σπήλαιο ούτε για βόδι και όνο. Δίκαια λοιπόν θα αναρωτηθεί: Από πού αντλούν οι βυζαντινοί αγιογράφοι τα εικονογραφικά αυτά θέματα;

Τα δύο αυτά γνωστά μας εικονογραφικά στοιχεία προέρχονται από άλλα αρχαία κείμενα που δεν αποτελούν μέρος της Καινής Διαθήκης, από τα λεγόμενα Απόκρυφα Ευαγγέλια. Τι ακριβώς είναι αυτά; Είναι απαραίτητο να προτάξουμε μερικές εισαγωγικές πληροφορίες για τον χαρακτήρα και τον στόχο αυτών των κειμένων και γενικότερα για τη θέση τους μέσα στη ζωή της Εκκλησίας.

«Απόκρυφα χριστιανικά κείμενα» ­ ή, σύμφωνα με άλλη επικρατούσα ονομασία, «Απόκρυφα της Καινής Διαθήκης» ­ ονομάζονται διάφορα ανώνυμα ή ψευδεπίγραφα χριστιανικά κείμενα, γραμμένα από τον 2ο αιώνα μ.Χ. και εξής, που δεν συμπεριλαμβάνονται στον «κανόνα» των 27 βιβλίων της Καινής Διαθήκης αλλά διαβάζονται απλώς ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, απορρίπτονται από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς των πρώτων αιώνων. Σχετίζονται όμως με την Καινή Διαθήκη (και έτσι εξηγείται η επικρατούσα ονομασία τους) τόσο από πλευράς φιλολογικού είδους (είναι Ευαγγέλια, Πράξεις, Επιστολές, Αποκαλύψεις, αλλά και Διάλογοι, Ερωτήσεις) όσο και από πλευράς περιεχομένου, διότι τα κείμενα αυτά αναφέρονται σε γεγονότα ή πρόσωπα που περιέχονται στην Καινή Διαθήκη, συνήθως τροποποιώντας τα, ή βρίσκονται στην προέκτασή τους.

Ποια ήταν τα αίτια που οδήγησαν στην παραγωγή αυτής της απόκρυφης φιλολογίας; Πρώτα πρώτα η ευσεβής φαντασία ορισμένων αγνώστων συγγραφέων, που απέδωσαν τα έργα τους σε γνωστά πρόσωπα της Εκκλησίας, θέλησε να καλύψει τα «κενά» της Καινής Διαθήκης, ιδιαίτερα της ζωής του Ιησού και της Παναγίας καθώς και των Αποστόλων, με στόχο συνήθως διδακτικό ή απολογητικό.

Πολλές φορές δευτερεύοντα ή ανώνυμα πρόσωπα της Καινής Διαθήκης αναφέρονται με συγκεκριμένο όνομα στα Απόκρυφα ­ όνομα που επικράτησε τελικά στην παράδοση της Εκκλησίας, κυρίως τη λειτουργική ­ και γίνονται πρωταγωνιστές ή διαδραματίζουν έναν πιο σημαντικό ρόλο σε αυτά. Οι τρεις μάγοι, για παράδειγμα, που προσφέρουν δώρα στον νεογέννητο Χριστό φέρουν τα ονόματα Γασπάρ, Βαλτάσαρ και Μελχιώρ, ο ανώνυμος εκατόνταρχος κατά τη σταύρωση του Ιησού ονομάζεται Λογγίνος, οι δύο ληστές Γίστας και Δισμάς, η αιμορροούσα γυναίκα Βερονίκη. Συνήθως παρουσιάζονται μυθώδεις και φανταστικές διηγήσεις για περιόδους της ζωής του Ιησού, για τις οποίες δεν υπάρχουν πληροφορίες στα ευαγγέλια. Επίσης γίνεται λόγος για τη γέννηση και την παιδική ηλικία της Παναγίας, για τα θαύματα της παιδικής ηλικίας του Ιησού, για τη φυγή στην Αίγυπτο και την εκεί κατάρρευση των ειδώλων, την κάθοδο του Χριστού στον Αδη, την Ανάσταση, την ιεραποστολική δραστηριότητα των Αποστόλων, την περιγραφή του τέλους του κόσμου κ.ά.π.

Η απόκρυφη γραμματεία έγινε αμέσως το όχημα και το μέσο για τη διατύπωση και τη διάδοση αιρετικών διδασκαλιών. Για τον αιρετικό ή όχι χαρακτήρα ορισμένων Αποκρύφων γίνονται συζητήσεις σήμερα στην έρευνα. Στη διάρκεια των αιώνων τα απόκρυφα κείμενα έτυχαν διαφορετικής αντιμετώπισης: άλλοτε καταδικάστηκαν από την Εκκλησία (ιδιαίτερα στη Δύση), άλλοτε τροφοδότησαν τη λαϊκή ευσέβεια ή ενέπνευσαν έργα τέχνης. Η βυζαντινή τέχνη παρουσιάζει πλούσια θεματική που η πηγή έμπνευσής της βρίσκεται στα Απόκρυφα. Αρκεί να αναφέρουμε εδώ για παράδειγμα τις τοιχογραφίες σε ναούς της Καππαδοκίας, τα ψηφιδωτά του νάρθηκα της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, τις τοιχογραφίες του Καθολικού της Μονής Χιλανδαρίου (Αγίου Ορους), της Περιβλέπτου του Μιστρά, της Santa Maria Maggiore της Ρώμης κ.ά., που είναι εμπνευσμένα από τοΠρωτευαγγέλιον Ιακώβου και περιέχουν σκηνές από την παιδική ηλικία της Παναγίας.

Η έρευνα των Αποκρύφων προωθείται σήμερα από μια επιστημονική εταιρεία που ιδρύθηκε πρόσφατα, την Εταιρεία για τη Μελέτη της Απόκρυφης Χριστιανικής Γραμματείας, με έδρα τη Λωζάννη και μέλη από πολλά άλλα πανεπιστήμια του κόσμου.

Η πορεία στη Βηθλεέμ, η φυγή στην Αίγυπτο και οι αγιογράφοι

Ενα από τα γνωστότερα και σημαντικότερα Απόκρυφα, το λεγόμενο Πρωτευαγγέλιον Ιακώβου (του 2ου αιώνα μ.Χ.), κάνει λόγο για το σπήλαιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο Χριστός, πληροφορία που αξιοποιούν οι βυζαντινοί αγιογράφοι.

«Καθώς ο Ιωσήφ με την έγκυο Μαρία πορεύονται προς τη Βηθλεέμ για να απογραφούν κατόπιν του σχετικού διατάγματος του αυτοκράτορα Αυγούστου, ο Ιωσήφ αναλογίζεται:«Εγώ θα απογράψω τους υιούς μου, με αυτό το κορίτσι όμως τι να κάνω; Πώς θα την απογράψω; Ως γυναίκα μου; Ντρέπομαι. Ως θυγατέρα μου; Μα όλοι οι υιοί Ισραήλ γνωρίζουν καλά ότι δεν είναι κόρη μου. Αυτή είναι η ημέρα του Κυρίου, ας ενεργήσει όπως θέλει».Εστρωσε το υποζύγιο, την έβαλε να καθήσει και πορεύτηκαν κοντά τρία μίλια έτσι. Σε μια στιγμή ο Ιωσήφ στράφηκε και είδε τη Μαρία σκυθρωπή και αναλογίστηκε: «Ισως ο καρπός της την κάνει να πονά». Γυρίζει πάλι ο Ιωσήφ και την είδε να γελά, και είπε: «Μαρία,τι συμβαίνει; Το πρόσωπό σου το βλέπω πότε γελαστό και πότε σκυθρωπό». Η Μαρία απάντησε: «Είναι επειδή βλέπω ενώπιόν μου δύο λαούς, έναν που κλαίει και θρηνεί και έναν που χαίρεται και αναγαλλιάζει». Είχαν διασχίσει τη μισή διαδρομή και είπε τότε η Μαριάμ:«Κατέβασέ με από το υποζύγιο, επειδή αυτό που υπάρχει μέσα μου με πιέζει να εξέλθει». Την κατέβασε από το υποζύγιο και της είπε: «Πού να σε πάω; Ο τόπος είναι έρημος». Εκεί βρήκε ένα σπήλαιο και την έβαλε μέσα…» (17, 1 – 18, 1).

Ακολουθεί μια πρωτότυπη και εξόχως ενδιαφέρουσα περιγραφή της αναστολής λειτουργίας του χρόνου και της κίνησης κατά την ώρα της γέννησης του Χριστού. Κατά την ιστορική στιγμή της γέννησης το Σύμπαν έκθαμβο σταμάτησε τη ροή και την κίνησή του, οι φωνές εσίγησαν, οι κινήσεις ανθρώπων και ζώων διακόπηκαν, τα πουλιά ακινητοποιήθηκαν στον αέρα, τα μέλη κάθε ζωντανού σώματος έμειναν μετέωρα στο σημείο όπου βρίσκονταν την ώρα εκείνη. Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο από τον Ιωσήφ: «Εγώ ο Ιωσήφ περπατούσα και όμως δεν προχωρούσα, έστρεψα το βλέμμα μου ψηλά και είδα τον αέρα πλημμυρισμένο με φως, σήκωσα τα μάτια μου στον ουρανό και τον είδα σταματημένο και τα ουράνια πουλιά ακίνητα. Και κοίταξα προς τη γη και είδα χάμω μια σκάφη και εργάτες ανασηκωμένους με τα χέρια μέσα στη σκάφη. Οσοι έτρωγαν δεν έτρωγαν και όσοι σήκωναν το κεφάλι δεν μπορούσαν να το κατεβάσουν, όσοι πάλι άνοιγαν το στόμα τους δεν μπορούσαν να το κλείσουν,αλλά ολωνών τα πρόσωπα ήταν στραμμένα προς τον ουρανό.Είδα και πρόβατα να περνούν και τα πρόβατα στάθηκαν ακίνητα και, όταν σήκωσε το χέρι του ο βοσκός για να τα χτυπήσει, έμεινε ψηλά. Και έριξα τα μάτια μου στον χείμαρρο και διέκρινα τα στόματα των μικρών προβάτων ανοιχτά χωρίς να πίνουν. Και ξαφνικά όλα εξακολούθησαν την πορεία τους» (18, 2). Οι μεταφράσεις των απόκρυφων αποσπασμάτων που παρατίθενται εδώ είναι από το βιβλίο του Ι. Καραβιδόπουλου, Απόκρυφα Χριστιανικά Κείμενα. Τόμ. Ι: Απόκρυφα Ευαγγέλια, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1999.

Υστερα από τα αποσπάσματα του Πρωτευαγγελίου Ιακώβου που παραθέσαμε είναι φανερή η πηγή έμπνευσης των ζωγράφων αναφορικά με το σπήλαιο της Γέννησης. Τα δύο όμως ζώα στη γνωστή παράσταση της Γέννησης; Αυτά προέρχονται από ένα άλλο μεταγενέστερο Απόκρυφο, το Ευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου (8ος αιώνας) που γράφει τα εξής: «Και την τρίτη ημέρα από τη γέννηση του κυρίου μας Ιησού Χριστού η μακαριοτάτη Μαρία βγήκε από τη σπηλιά και μπήκε σ’ έναν στάβλο, όπου απέθεσε σε φάτνη τον γιο της, τον οποίο προσκύνησαν το βόδι και ο όνος. Τότε εκπληρώθηκε ο λόγος του προφήτη Ησαΐα: «Το βόδι γνώρισε τον αφέντη του και ο όνος τη φάτνη του κυρίου του». Τα ίδια λοιπόν τα ζωντανά, το βόδι και ο όνος έχοντας Αυτόν στη μέση αδιαλείπτως τον προσκυνούσαν. Τότε εκπληρώθηκε ο λόγος του προφήτη Αββακούμ: «Εν μέσω δύο ζωντανών θα φανερωθείς».Στο ίδιο μέρος παρέμεινε ο Ιωσήφ με τη Μαρία για τρεις ημέρες» (14).

Το ίδιο κείμενο αφηγείται θαυμαστά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά το ταξίδι του Ιησού με την κατά κόσμο οικογένειά του στην Αίγυπτο. Μιλάει για λιοντάρια, λύκους και λεοπαρδάλεις που συνοδεύουν την οικογένεια χωρίς να βλάψουν κανέναν, καθώς και για ένα φοινικόδενδρο που λυγίζει τα κλαδιά του, κατόπιν εντολής του μικρού Ιησού, ώστε να δροσιστεί η μητέρα του από τον καρπό του, πράξη για την οποία αμείβεται το δένδρο με τα ακόλουθα λόγια του βρέφους: «Αυτό το προνόμιο σου δίνω, φοίνικα, να μεταφερθεί από τους αγγέλους μου ένας από τους κλώνους σου και να φυτευθεί στον παράδεισο του Πατέρα μου.Και αυτή την ευλογία σού δίνω,ώστε σε όλους όσοι θα έχουν νικήσει σε κάποιον αγώνα, να λένε: κερδίσατε τον φοίνικα της νίκης» (21).

Οταν οι ταξιδιώτες έφθασαν στην Ερμούπολη της Αιγύπτου, μπήκαν για να καταλύσουν σε ένα ιερό που ονομαζόταν «Καπιτώλιο της Αιγύπτου» και στέγαζε 365 είδωλα. «Και συνέβη»αφηγείται το ίδιο κείμενο «όταν η Μαρία μαζί με το νήπιο εισήλθε στο ιερό, όλα τα είδωλα να γκρεμιστούν στο έδαφος… Οταν το ανήγγειλαν αυτό στον Αφροδίσιο, ηγεμόνα της πόλης εκείνης, ήρθε στο ιερό με όλο του το στράτευμα. Οι ιερείς όμως του ναού,μόλις είδαν τον Αφροδίσιο να έρχεται στο ιερό με όλο του το στράτευμα, νόμιζαν ότι θα τον δουν να παίρνει εκδίκηση από αυτούς εξαιτίας των οποίων οι θεοί είχαν καταρρεύσει. Και εκείνος κατά την είσοδό του στο ιερό,μόλις είδε όλα τα είδωλα να κείτονται πεσμένα με το πρόσωπό τους,πλησίασε τη Μαρία, η οποία έφερε στην αγκαλιά της τον Κύριο, και αφού τον προσκύνησε είπε σε όλο το στράτευμα και τους φίλους του: Αν αυτός δεν ήταν ο Θεός των δικών μας θεών, οι θεοί μας δεν θα είχαν πέσει πάνω στα πρόσωπά τους ενώπιόν του, ούτε θα κείτονταν σωριασμένοι στη θέα του. Αν λοιπόν όλοι μας δεν κάνουμε με μεγαλύτερη ευλάβεια αυτό που είδαμε να πράττουν οι θεοί μας, θα μπορούσαμε να επισείσουμε τον κίνδυνο της οργής του και όλοι να χαθούμε, όπως συνέβη στον Φαραώ, τον βασιλιά των Αιγυπτίων, ο οποίος καταποντίστηκε στη θάλασσα μαζί με όλο του το στράτευμα, επειδή δεν πίστεψε σε τόσο μεγάλες δυνάμεις. Τότε όλος ο λαός της πόλης αυτής πίστεψε στον Κύριο τον Θεό μέσω του Ιησού Χριστού» (23-24).

Τα κείμενα αυτά μπορεί σε σύγκριση με τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης να υπολείπονται από πλευράς εμβάθυνσης στο μυστήριο της θείας οικονομίας, καθώς επίσης και από πλευράς ιστορικών στοιχείων και λυτρωτικού μηνύματος, είχαν όμως τη δική τους ιστορία στην περιφέρεια της ζωής της Εκκλησίας. Εθρεψαν πολλές γενιές απλών χριστιανών, αλλά και αναδυόμενα από την περιφέρεια στο κέντρο της εκκλησιαστικής ζωής ενέπνευσαν υμνογράφους και ιδίως καλλιτέχνες και αγιογράφους.

Καιρός είναι πλέον η υποκρυπτόμενη ή φανερά εκφραζόμενη από πολλούς άποψη ότι τα Απόκρυφα περιέχουν συγκλονιστικές και ύποπτες για τη χριστιανική πίστη πληροφορίες, και γι’ αυτό η Εκκλησία και η θεολογία τα κρατούν μακριά από το αναγνωστικό κοινό, να δώσει τη θέση της σε μια νηφαλιότερη επιστημονική αποτίμηση των κειμένων αυτών.

ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ Οι διαφορές με τα «κανονικά» Ευαγγέλια

Συγκρίνοντας τις διηγήσεις των Αποκρύφων με αυτές των «κανονικών» Ευαγγελίων (κανονικών, με την τεχνική έννοια ότι ανήκουν στον «κανόνα» της Καινής Διαθήκης, όπως τον όρισε η Εκκλησία στους πρώτους αιώνες) διαπιστώνουμε τα εξής:

1. Τα τέσσερα «κανονικά» Ευαγγέλια έχουν βέβαια το καθένα από αυτά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και τις ιδιαίτερα τονιζόμενες θεολογικές ιδέες του συγγραφέα του, στο σύνολό τους όμως απηχούν την πίστη της Εκκλησίας για το πρόσωπο του Χριστού. Με άλλα λόγια είναι έργα της Εκκλησίας και διαβάζονται στις λατρευτικές συνάξεις της. Τα Απόκρυφα, αντίθετα, είναι ατομικά έργα μη αναγνωρισμένα από το σύνολο του σώματος της Εκκλησίας, έστω κι αν επικράτησαν σε ορισμένες ομάδες και διαβάστηκαν για κάποια μικρότερα ή μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

2. Ενώ στα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης το πρόσωπο της Παναγίας μνημονεύεται πάντα σε σχέση με το κεντρικό πρόσωπο της Αγίας Γραφής, που είναι ο Ιησούς Χριστός, και σε καμία περίπτωση αυτοτελώς και ανεξάρτητα από το μυστήριο της ενανθρώπισης, στα Απόκρυφα Ευαγγέλια παρέχονται πληροφορίες για τη ζωή της Παναγίας, όχι κατ’ ανάγκη σε σχέση με τον Χριστό. Οι άγνωστοι συγγραφείς αυτών των κειμένων θεωρούν λίγες τις πληροφορίες των Ευαγγελίων και, αντλώντας από προφορικές παραδόσεις, όταν δεν στηρίζονται εξ ολοκλήρου στη φαντασία τους, «συμπληρώνουν» την εικόνα της Παναγίας.

3. Οι διηγήσεις των Ευαγγελίων της Καινής Διαθήκης διακρίνονται για τη λιτότητά τους και έχουν έναν δωρικό χαρακτήρα. Οι διηγήσεις των Αποκρύφων δεν αρκούνται σε απλές αναφορές ή εξιστορήσεις, κυρίως αποσκοπούν στο να πείσουν τον αναγνώστη, δίδοντας πιο εντυπωσιακές διαστάσεις στα πρόσωπα και στα γεγονότα και καταφεύγοντας σε λυρικές εξάρσεις. Θέλουν να πείσουν, με κάθε τρόπο και με στόχο κυρίως απολογητικό, για την υπερφυσική διάσταση των γεγονότων.

4. Το θεϊκό σχέδιο για τη σωτηρία του κόσμου αποτελεί τον πυρήνα και τον στόχο των Ευαγγελίων της Καινής Διαθήκης, ενώ η ιστορία, πραγματική ή φανταστική, και ο εντυπωσιασμός συνιστούν τον στόχο των Αποκρύφων. Πρέπει να προσθέσουμε ότι τα κείμενα αυτά, τα απόκρυφα, συγκρινόμενα προς τα καινοδιαθηκικά, υπολείπονται σαφώς από πλευράς θεολογικής εμβάθυνσης, καθώς και από πλευράς ιστορικών στοιχείων, πνευματικού πλούτου και ηθικού βάθους. Εθρεψαν ωστόσο πολλές γενιές πιστών και ενέπνευσαν υμνογράφους και αγιογράφους της Εκκλησίας.

Ο κ. Ιωάννης Δ. Καραβιδόπουλος είναι καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΤΟ ΠΡΩΤΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17

1 Βγήκε διάταγμα από τον Αύγουστο τον βασιλιά να απογραφούν όλοι στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Και είπε ο Ιωσήφ. «Εγώ θα απογράψω τους γιους μου. Αλλά μ’ αυτή την νεαρή κοπέλα τι θα κάνω; Πώς να την απογράψω; Σαν γυναίκα μου; Ντρέπομαι. Σαν θυγατέρα; Αλλά γνωρίζουν όλοι οι Ισραηλίτες ότι δεν είναι θυγατέρα μου. Όταν έρθει η ώρα του Κυρίου ας αποφασίσει ο Κύριος.»

2 Και σέλωσε το γαϊδουράκι και κάθισε πάνω του αυτή, και το έσερνε ο γιος του, και ακολουθούσε ο Ιωσήφ. Και είχαν βαδίσει τρία μίλια. Και στράφηκε ο Ιωσήφ, και την είδε λυπημένη, και είπε στον εαυτό του. «Ίσως αυτό που έχει μέσα της, την προξενεί πόνο.» Και πάλι στράφηκε ο Ιωσήφ, και την είδε να γελάει. Και της είπε «Μαρία, τι σου συμβαίνει, γιατί βλέπω το πρόσωπό σου άλλοτε γελαστό, άλλοτε λυπημένο». Και είπε η Μαριάμ στον Ιωσήφ «Ότι δυο λαούς βλέπω με τα μάτια μου, έναν να κλαίει και να θρηνεί και έναν να χαίρεται και να αγαλλιάται».

3 Και όταν έφθασαν στο μέσο της διαδρομής, του είπε η Μαριάμ «Κατέβασέ με από το γαϊδουράκι, διότι αυτό που έχω μέσα μου με πιέζει δυνατά.» Και την κατέβασε από το γαϊδουράκι και της είπε «Που να σε βάλω για να κρύψω την ασχημοσύνη σου; Γιατί είναι έρημος ο τόπος».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18

1 Και βρήκε εκεί κάποιο σπήλαιο και την έβαλε μέσα, και άφησε τους γιους του να την προσέχουν, και βγήκε προς αναζήτηση μαίας στην πόλη της Βηθλεέμ.

2 «Εγώ δε ο Ιωσήφ περπατούσα και δεν περπατούσα. Και κοίταξα τον αέρα και τον είδα έκθαμβο. Και κοίταξα τα σύννεφα του ουρανού, και τα είδα ακίνητα και τα πουλιά του ουρανού να μην πετάνε. Και κοίταξα στη γη και είδα μια σκάφη να κείτεται και τους εργάτες γύρω της, και τα χέρια τους μέσα στη σκάφη. Και όσοι τρώγανε δεν μασούσανε, και όσοι είχαν σηκωμένα τα χέρια δεν τα κατέβαζαν, και όσοι έφερναν το φαγητό στο στόμα τους δεν έτρωγαν, αλλά όλοι κοίταζαν προς τον ουρανό. Και είδα πρόβατα να βόσκουν, και ήταν ακίνητα, και ο βοσκός είχε σηκώσει το χέρι του να τα χτυπήσει και το χέρι του ήταν σηκωμένο ακίνητο. Και κοίταξα τον χείμαρρο του ποταμού, και είδα τα στόματα των κατσικιών πάνω από το νερό να μην πίνουν, και όλα όσα βρίσκονταν στο δρόμο ήταν έκπληκτα».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19

1 «Και είδα μια γυναίκα να κατεβαίνει από τα βουνά και μου είπε, Άνθρωπε που πηγαίνεις; Και της είπα πως ζητάω Εβραία μαία. Και μου αποκρίθηκε. Από το Ισραήλ είσαι; Και της είπα, ναι. Αυτή δε είπε. Και ποια είναι αυτή που γεννάει στο σπήλαιο; Και είπα εγώ. Η μνηστή μου. Και μου είπε. Δεν είναι η γυναίκα σου; Και της είπα πως αυτή είναι η Μαριάμ η οποία ανατράφηκε στον ναό του Κυρίου, και έτυχε ο κλήρος σε μένα να την πάρω. Και δεν είναι γυναίκα μου, γιατί έχει συλλάβει από το Πνεύμα το Άγιο. Και είπε σ’ αυτόν η μαία. Είναι αλήθεια αυτό; Και της είπε ο Ιωσήφ. Έλα και δες. Και πήγε μαζί του η μαία.

2 Και έφτασαν στον τόπο του σπηλαίου, και να ένα φωτεινό σύννεφο κάλυψε το σπήλαιο. Και είπε η μαία. Μεγαλύνθει η ψυχή μου σήμερα, γιατί είδαν τα μάτια μου παράδοξα πράγματα, επειδή γεννήθηκε σωτηρία στο Ισραήλ. Και αμέσως χαμήλωσε το σύννεφο από το σπήλαιο και φάνηκε ένα μεγάλο φως στο σπήλαιο που δεν μπορούσε να το αντέξουν τα μάτια. Και για λίγο χαμήλωσε και το φως, μέχρις ότου φάνηκε το βρέφος και άρχισε να θηλάζει από την μητέρα του Μαρία. Και έβγαλε φωνή μεγάλη η μαία και είπε. Μεγάλη είναι η σημερινή ημέρα, γιατί είδα το καινούργιο αυτό θέαμα.

3 Και βγήκε η μαία από το σπήλαιο και συνάντησε την Σαλώμη. Και της είπε Σαλώμη, Σαλώμη έχω να σου διηγηθώ ένα καινούργιο θέαμα. Γέννησε μία παρθένος χωρίς να αλλοιωθεί η φύση της. Και είπε η Σαλώμη. Στο όνομα του Κυρίου του Θεού μου, εάν δεν βάλω το δάκτυλό μου και δεν ερευνήσω την φύση αυτής, δεν πρόκειται να πιστέψω πως γέννησε μία παρθένος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20

1 Και εισήλθε η μαία στο σπήλαιο και είπε στη Μαριάμ. Φανέρωσε τον εαυτό σου, διότι υπάρχει μεγάλη αμφισβήτηση για σένα. Και έβαλε η Σαλώμη το δάκτυλο της στην φύση αυτής, και έβγαλε φωνή μεγάλη και είπε, αλίμονο στην αμαρτία μου και την απιστία μου, ότι επείρασα Θεό ζωντανό, και να το χέρι μου σαν το πυρ κατέπεσε από εμένα.

2 Και γονατίζοντας προς τον Κύριον είπε, ο Θεός των πατέρων μου, ας θυμηθεί ότι είμαι σπέρμα του Αβραάμ και Ισαάκ και Ιακώβ. Μη με στιγματίσεις στα τέκνα του Ισραήλ, αλλά θεράπευσε με. Διότι εσύ γνωρίζεις, Κύριε, ότι στο όνομά σου έχω κάνει αγαθοεργίες και τον μισθό μου έλαβα από εσένα.

3 Και να άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε και είπε προς αυτή. Σαλώμη, Σαλώμη σε άκουσε ο Κύριος. Φέρε το χέρι σου στο παιδί και βάσταξε αυτό, και θα βρεις σωτηρία και χαρά.

4 Και πήγε η Σαλώμη και βάσταξε αυτό, λέγοντας, προσκυνώ σ’ αυτό, διότι μεγάλος βασιλιάς γεννήθηκε στο Ισραήλ. Και να αμέσως γιατρεύτηκε η Σαλώμη, και βγήκε από το σπήλαιο δικαιωμένη. Και να ακούστηκε φωνή να λέγει Σαλώμη, Σαλώμη μην πεις σε κανένα όσα παράδοξα είδες, μέχρι το παιδί να εισέλθει στην Ιερουσαλήμ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21

1 Και να ο Ιωσήφ ετοιμάστηκε να εξέλθει εις την Ιουδαία, και έγινε μεγάλος θόρυβος στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Διότι ήλθαν μάγοι λέγοντες, που είναι ο γεννηθείς βασιλιάς των Ιουδαίων; Είδαμε το αστέρι του στην ανατολή και ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε.

2  Και όταν το άκουσε ο Ηρώδης ταράχτηκε, και έστειλε τους υπηρέτες προς τους μάγους. Και κάλεσε και τους αρχιερείς και τους ανέκρινε λέγοντας. Τι έχει γραφτεί για τον Χριστό, που θα γεννηθεί; Του λένε αυτοί, στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Έτσι είναι γραμμένο. Και τους έδιωξε. Και ρώτησε τους μάγους λέγοντας τους. Ποιο σημάδι είδατε για τον γεννηθέντα βασιλιά; Και είπαν οι μάγοι. Είδαμε ένα μεγάλο αστέρι να λάμπει ανάμεσα στα άλλα άστρα και να σβήνει αυτά, ώστε τα αστέρια αυτά να μην φαίνονται. Και έτσι εμείς καταλάβαμε ότι γεννήθηκε βασιλιάς στο Ισραήλ και ήλθαμε να τον προσκυνήσουμε . Και τους είπε ο Ηρώδης. Πηγαίνετε να το βρείτε. Και όταν το βρείτε, ειδοποιήστε με να έλθω να το προσκυνήσω και εγώ.

3 Και βγήκαν οι μάγοι, και να το αστέρι που είχαν δει στην ανατολή προχωρούσε μπροστά από αυτούς μέχρις ότου έφθασαν στο σπήλαιο, και στάθηκε πάνω από την κορυφή του σπηλαίου. Και είδαν οι μάγοι το παιδί με την μητέρα του την Μαρία, και έβγαλαν από τους σάκους τους χρυσό και λιβάνι και σμύρνα.

4 Και αφού προειδοποιήθηκαν από τον άγγελο να μην εισέλθουν στην Ιουδαία, από άλλο δρόμο επέστρεψαν στην χώρα τους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22

1 Αντιλαμβανόμενος ο Ηρώδης πως εξαπατήθηκε από τους μάγους, οργισμένος έστειλε δολοφόνους λέγοντας σ’ αυτούς. Τα βρέφη από δύο ετών και κάτω σκοτώστε τα.

2 Ακούγοντας η Μαριάμ ότι δολοφονούνται τα βρέφη, φοβήθηκε και αφού έλαβε το παιδί και το εσπαργάνωσε το τοποθέτησε στην φάτνη με τα ζώα.

3 Η δε Ελισάβετ ακούγοντας, πως αναζητείτε ο Ιωάννης, τον πήρε και ανέβηκε στα βουνά, και έψαχνε να βρει που θα τον κρύψει. Και δεν υπήρχε τόπος για να τον κρύψει. Και αναστέναξε η Ελισάβετ και είπε με φωνή μεγάλη. Βουνό του Θεού, δέξου την μητέρα μαζί με το παιδί της. Και αμέσως σχίστηκε το βουνό και την δέχτηκε. Και υπήρχε μαζί τους κάποιο φως. Διότι άγγελος Κυρίου ήταν μαζί τους και τους προστάτευε.

◊

Το απόκρυφο «Ευαγγέλιο της Παιδικής ηλικίας του Χριστού» είναι Γνωστικής προέλευσης. Ο Γνωστικισμός ήταν ένα φιλοσοφικοθρησκευτικό σύστημα, με το οποίο ο Χριστιανισμός πάλεψε σκληρά τους τρεις πρώτους αιώνες, μέχρι να επικρατήσει. Ήταν προγενέστερος του Χριστιανισμού και είχε επηρεαστεί από τον Πλατωνισμό, τις ανατολικές Θρησκείες του Ζωροαστρισμού, Παρσισμού κ.λ.π., καθώς και τα Αιγυπτιακά μυστήρια. Όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός πήρε στοιχεία και από αυτόν, γι’ αυτό και έγινε επικίνδυνος για την Εκκλησία.

Κύρια σημεία του:

• Ο Ιησούς μόλις γεννήθηκε άρχισε να μιλάει και  λέει στην Παναγία πως είναι ο Γιος του Θεού.
• Ορίζεται η ακριβής χρονολογία της γέννησης του Χριστού.
• Βρίσκουν μια σπηλιά ο Ιωσήφ και η Μαρία και ο Ιωσήφ βγαίνει να ψάξει για μαμμή.
• Βρίσκει μια Εβραία μαμμή αλλά όταν πηγαίνουν στην σπηλιά ο Ιησούς έχει γεννηθεί και λάμπουν φώτα στη σπηλιά.
• Η μαμμή λέει στην Μαρία πως είναι διαφορετική από όλες τις γυναίκες
• Η Μαρία λέει πως όχι μόνο αυτή είναι διαφορετική αλλά και το παιδί της.
• Η μαμμή ακουμπάει τον Ιησού και γιατρεύεται.
• Εμφάνιση αγγέλων και των βοσκών που υμνούν αμφότεροι τον Θεό λόγω της γέννησης του Χριστού.

ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Τις αφηγήσεις που ακολουθούν τις βρήκαμε στο βιβλίο του Ιωσήφ του αρχιερέα, που από ορισμένους ονομάζεται Καϊάφας.

Αυτός αναφέρει ότι ο Ιησούς πρωτομίλησε όταν ακόμη βρισκόταν στο βρεφικό του λίκνο και είπε στην μητέρα του:

«Μαρία, είμαι ο Ιησούς, ο Γιος του Θεού, ο Λόγος που εσύ γέννησες σύμφωνα με την αναγγελία του αγγέλου Γαβριήλ και ο πατέρας μου με έστειλε για τη σωτηρία του κόσμου».

Το έτος 309 της εποχής του Αλεξάνδρου, ο Αύγουστος εξέδωσε ένα διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε όλοι οι άνθρωποι να μεταβούν στον τόπο τους για να φορολογηθούν.

Ξεκίνησε λοιπόν ο Ιωσήφ μαζί με την σύζυγό του Μαρία και ήρθαν στην Βηθλεέμ, ώστε να φορολογηθούν στην πόλη των πατέρων τους.

Καθώς περνούσαν από τη σπηλιά, η Μαρία είπε στον Ιωσήφ ότι ήρθε η ώρα της γέννας και ότι δεν θα ‘πρεπε να προχωρήσουν στην πόλη. «Ας πάμε μέσα σ’ αυτή τη σπηλιά», είπε. Ήταν η ώρα που πλησίαζε να δύσει ο ήλιος.

Ο Ιωσήφ έσπευσε να αναζητήσει μια μαμμή κι όταν είδε μια ηλικιωμένη Εβραία από την Ιερουσαλήμ της είπε, «Σε παρακαλώ, έλα καλή μου γυναίκα, στη σπηλιά κι εκεί θα δεις μια γυναίκα που είναι έτοιμη να γεννήσει».

Μόλις είχε δύσει, όταν η ηλικιωμένη γυναίκα και ο Ιωσήφ έφτασαν στην σπηλιά και μπήκαν μέσα.

Και ιδού, όλος ο χώρος έλαμπε από φώτα λαμπρότερα από τις λυχνίες και τα κεριά, αλλά κι από τον ίδιο τον ήλιο. Το νήπιο ήταν τυλιγμένο σε σπάργανα και θήλαζε στο στήθος της μητέρας του.

Όταν είδαν εκείνο το φως έμειναν κατάπληκτοι. Η ηλικιωμένη γυναίκα ρώτησε την Αγία Μαρία, «Είσαι η μάνα αυτού του παιδιού;» και η Αγία Μαρία αποκρίθηκε, «Ναι, είμαι».

Η γυναίκα συνέχισε, «Είσαι πολύ διαφορετική απ’ όλες τις γυναίκες».

Η Αγία Μαρία της είπε, «Όπως δεν υπάρχει άλλο παιδί παρόμοιο με το γιο μου έτσι και δεν υπάρχει άλλη γυναίκα όμοια με τη μητέρα του».

Τότε η ηλικιωμένη γυναίκα είπε, «Ω, Κυρία μου, έρχομαι εδώ για να αξιωθώ να λάβω μια αιώνια ανταμοιβή».

Η Αγία Μαρία, η Δέσποινα μας, της απάντησε, «Ακούμπησε τα χέρια σου στο βρέφος», κι όταν εκείνη το έκανε έγινε υγιής. Όπως βάδιζε έλεγε, «Από τώρα και σε όλη την υπόλοιπη ζωή μου, θα είμαι υπηρέτης και διάκονος αυτού του παιδιού».

Ύστερα απ’ αυτό, αφού ήρθαν οι βοσκοί κι άναψαν φωτιά και αγαλλίασαν, τους εμφανίστηκαν οι ουράνιες στρατιές που υμνούσαν και λάτρευαν τον ύψιστο Θεό. Κι όπως έκαναν το ίδιο οι βοσκοί, η σπηλιά έμοιαζε με έναν μεγαλειώδη ναό, γιατί οι γλώσσες των αγγέλων και των ανθρώπων είχαν ενωθεί, δοξάζοντας και λατρεύοντας τον Θεό, εξαιτίας της γέννησης του Κυρίου Χριστού.

Όταν η ηλικιωμένη γυναίκα είδε όλα αυτά τα φανερά θαύματα, ανέπεμψε ευχαριστίες στον Θεό λέγοντας, «Σ’ ευχαριστώ Θεέ, Θεέ του Ισραήλ, γιατί τα μάτια μου είδαν την γέννηση του Σωτήρα του κόσμου».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ευαγγέλια Απόκρυφα, Κων/νου Τίσσεντορφ, εκδόσεις Σπανός

Απόκρυφα Κείμενα της Καινής Διαθήκης, Τόμος 1, έκδοση Πύρινος Κόσμος

πηγη.tovima.gr-https://fdathanasiou.wordpress.com