Οι νεοπαγανιστικές φαντασιώσεις & τα ιστορικά δεδομένα

Πρωτ. Βασίλειος Α. Γεωργόπουλος. Δρ. Θ

ΟΙ  ΝΕΟΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΕΣ  ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΕΙΣ   ΚΑΙ  ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Βασικό στοιχεῖο στά διάφορα νεοπαγανιστικά ἔντυπα ἀποτελεῖ ὁ μόνιμος ἰσχυρισμός τους  γιά τό «μοναδικό βάθος» καί τό «ὑψηλότατο πνευματικό ἐπίπεδο » τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας μέ  παρά-λληλη  ἀπαξιωτική, ἀκραία καί ὑβριστική ἀναφορά τους γιά κάθε τί τό χριστιανικό. Ἀναφέρει  χαρακτηριστικά ἕνας ἐξ αὐτῶν: « Ἡ Ἑλ­λη­νι­κή θρη­σκεί­α, ἐν τῷ συ­νό­λῳ  της, ἀ­πο­τε­λεί ἕνα με­γα­λούρ­γη­μα »( Βλ. Ρα­δά­μαν­θυ  Ἀ­να­στα­σά­κη,  Ἔ­ρως πρός τό  Θεῖ­ο:   Ὁ ἑλ­λη­νι­κός δρό­μος, στό  Ἡ  Ἀ­ναβίωση τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς  Θρησκείας,  2002,σ. 36.)

Εὐσταθεῖ ὅμως ἕνας τέτοιος ἰσχυρισμός περί  « βάθους » καί «ἐπιπέδου» τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας ;    Ἀναμφιβόλως ὄχι. Ὁ ἐν λόγω ἰσχυρισμός, ἀποτελεῖ ἕνα ἀκόμα τυπικό γνώρισμα τοῦ νεοπαγανιστικοῦ λόγου, ὅτι δηλαδή, συνήθως, παραγνωρίζει τά ἱστορικά δεδομένα  καί τά ἀντικαθιστᾶ  μέ ἰδεο-λογικές  φαντασιώσεις. Ὅτι στερεῖται ὁ ἰσχυρισμός αὐτός καί τῆς παραμικρῆς ἀξιοπιστίας καί ὅτι ἀποτελεῖ ἁπλῶς φαντασίωση, μαρτυ-ρεῖται ἀπό πλῆθος ἱστορικῶν δεδομένων. Ἀπό τό πλῆθος τῶν ἱστορικῶν μαρτυριῶν , ἄς δοῦμε μόνο  τρία χαρακτηριστικά   παρα-δείγματα πού προέρχονται  ἀπό διαφορετικούς χῶρους.

Τό πρῶτο ἱστορικό δεδομένο, ἀποτελεῖ ἡ ἐξαιρετικοῦ ρεαλισμοῦ και ἀδαμαντίνου διαύγειας κριτική στήν Ὁμηρική καί Ἡσιόδειο θεο-γονία, ἀπό τόν Ξενοφάνη τόν Κολοφώνιο( 570 - 480π.Χ ),   πού ὡς γνωστόν ὡς φιλόσοφος  ἀνήκει στήν  Ἐλεατική φιλοσοφική σχολή .

Ἀναφέρεται  χαρακτηριστικά στό ὑπ/Ἀρ 11 διασωζόμενο ἀπό-σπασμά του : «Πάντα θεοῖσ’ ἀνέθηκαν Ὅμηρος θ’ Ἡσίοδος τε ὅσσα παρ’ἀνθρώποισιν ὀνείδεα καί ψόγος ἐστίν κλέπτειν  μοιχεύειν  τε καί  ἀλλήλους  ἀπατεύειν ». ( Βλ. Η.Diels, Die Fragmente der Vorsokratiker, τόμος A, 1956⁶, σ. 132 . W. Weischedel, Der Gott der Philosophen, τόμος A , 1972², σ. 42 )

Μετάφραση: «Ὁ Ὅμηρος καί ὁ Ἡσίοδος ἀπέδωσαν στούς θεούς ὅλα ὅσα προκαλοῦν στούς ἀνθρώπους ὄνειδος καί ψόγο, δηλαδή τό νά κλέβουν, νά μοιχεύουν καί νά ἐξαπατοῦν ὁ ἕνας τόν ἄλλον».

Το δεύτερο  ἱστορικό δεδομένο σχετίζεται μέ τή λατρεία τῆς θεᾶς Ἄρτεμης, πρός τιμήν τῆς ὁποῖας  χορεύονταν ὁ χορός « κόρδαξ ». Ὁ Παυσανίας, μάλιστα, ἀναφέρει ὅτι στήν  Ἠλεία λατρεύονταν  ὡς Ἀρτέμιδα Κόρδακα ( Παυσ. 6, 22, 1) , καί ὑπῆρχε καί ἱερό της  μέ τήν ἴδια ὀνομασία κοντά στήν Πίσα στή δεξιά πλευρά τοῦ Ἀλφειοῦ ποταμοῦ.  Ὁ « κόρδαξ » ἦταν  ἕνας τελετουργικός χορός, ὀργιαστικοῦ καί φαλλικοῦ χαρακτήρα γι’ αὐτό, ἤδη ἀπό τήν ἀρχαιότητα,  εἶχε θεωρηθεῖ ὡς ἀπρεπής και ἄσεμνος ( Ἀθην. Δειπ 1, 20Ε. Πολύ. 4,99. Θεοφ. Χαρακτ 6,3 ).

Τό τρίτο ἱστορικό δεδομένο σχετίζεται μέ τίς ἀντιλήψεις τῶν ἀρχαίων σχετικά μέ τούς Σάτυρους καί τή θέση τους στην ἀρχαία ἑλληνική θρησκεία. Οἱ Σάτυροι θεωρούνταν κατώτεροι δαίμονες, ἤ πνεύματα τῶν βουνῶν καί τῶν δασῶν καί  ἦταν οἱ μόνιμοι καί ἀχώριστοι συνοδοί τοῦ θεοῦ Διόνυσου. Οἱ ἀρχαίοι συγγραφεῖς, στά διάφορα ἔργα λόγου καί τέχνης, τούς παρουσιάζουν ὡς ἀκόλαστους, αἰσχρούς, ὀκνηρούς, μέθυσους, νά ἔχουν σκέλη τράγων, καί μικρά κέρατα. Σέ ἀπεικονίσεις, μάλιστα , ἀγγείων παρουσιάζονται καί  ὡς θηριόμορφοι μέ ἀνθρώπινο σῶμα. (Βλ. R. Hauth( Hrsg), Kompakt-lexikon Religionen, 1998,σ.307). Ἀπό δέ τόν Ἡσίοδο χαρακτη-ρίζονται « γένος οὐτιδανῶν  Σατύρων καί ἀμηχανοεργῶν » (Ἡσιοδ. Α, 198).

Τά τρία αὐτά χαρακτηριστικά παραδείγματα εἶναι ἀπο-καλυπτικά γιά τό τί εἶδους «ἐπίπεδο» καί «βάθος» εἶχε ἡ ἀρχαία ἑλληνική εἰδωλολατρική θρησκεία.  Θά ὁλοκληρώσουμε τή μικρή αὐτή ἀναφορά μας, παραθέτοντας καί τίς ἐπισημάνσεις τοῦ καθηγητή τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ὀξφόρδης Robert Parker, γιά μιά ἀκόμα πτυχή τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας.

Ἀναφέρει σχετικά ὁ ἐν λόγω καθηγητής: «Στίς γιορτές τῶν θεῶν τῆς ὑπαίθρου, ὅπως ἡ Δήμητρα καί ὁ Διόνυσος, ἡ διασκέδαση δέν ἦταν ἀπαραίτητο νά παραμείνει ἀγνή. Ἀφθονούσαν τά πρόστυχα ἀστεία, οἱ χειρονομίες καί τά συναφή ἀντικείμενα “ ἄν καί συνήθως ὄχι πράξεις ”  ἡ ὅλη κλίμακα αὐτοῦ πού οἱ μελετητές  ὁρίζουν ὡς “ τελετουργική προστυχιά “ (σάν αὐτό νά τήν ἔκανε λιγότερο διασκεδαστική) ». [ Βλ.Πανεπιστήμιο τῆς Ὀξφόρδης, Ἡ Ἑλλάδα καί ὁ ἑλληνιστικός κόσμος,(μετ:Ἀλίκη Τσοτσοροῦ-Μύστακα), 1996, σ. 385.]

Ὕστερα καί ἀπ’ αὐτές τίς ἐπισημάνσεις ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι τό «πνευματικό βάθος» καί τό «ὑψηλό ἐπίπεδο» δέν ἦταν γνωρίσματα  τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας. Ἦταν ἁπλῶς ἀνύπαρκτα.

http://www.imk-agparaskeve.gr/

http://www.apologitis.com/ (φωτο)