Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΝΕΟΥ & ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΦΕΝΕΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

Στη Μονή του Αγίου Γεωργίου υπάρχει Κρυφό Σχολείο που λειτούργησε κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, το οποίο διατηρείται, μέχρι σήμερα. Κατά τους χρόνους της Επανάστασης του 1821 η Μονή λειτούργησε ως Αρχηγείο της Φιλικής Εταιρείας που με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη έγιναν πολλές συνεδριάσεις οπλαρχηγών από την Κορινθία και την Αρκαδία.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΛΛΗΝΟΡΑΜΑ ΤΕΥΧΟΣ 91 ΜΑΡΤΙΟΣ 2012  

Γράφει ο
Νίκος Π. Παπαγεωργάκης-Φενεάτης 
Οικονομικός έφορος
τ. Διευθυντής Επιθεώρησης
Υπουργείου Οικονομικών

Η Ι. Μονή Αγίου Γεωργίου, στο Φενεό Κορινθίας είναι κτι­σμένη φρουριακά σε δεσπό­ζουσα θέση μέσα στο δάσος δρυός, που είναι σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου επάνω από την τεχνητή λίμνη Δόξα. Η τεχνητή αυτή λίμνη έγινε το 1998 δια της κατα­σκευής φράγματος στον πο­ταμό Δόξα. Ο Φενεός που τον λένε «μικρή Ελβετία Κοριν­θίας» είναι οροπέδιο με κατα­πράσινο δάσος. Η απόσταση Αθήνα-Γκούρα (Φενεού) είναι 160 Χιλιόμετρα. Έτσι ο επισκέ­πτης που έρχεται από την Αθήνα μέσα σε δύο ώρες θα βρεθεί στο όμορφο οροπέδιο του Φενεού, που είναι σε υψό­μετρο 850 μέτρων, έχει σχήμα περίπου τριγωνικό και έχει εύ­φορη πεδιάδα έκτασης παρα­πάνω από 220.000 στρέμματα.

Η Ι. Μονή Αγίου Γεωργίου εί­ναι νέα. Κτίσθηκε το 1693 μετά την εγκατάλειψη της παλαιάς Ι. Μονάς» της ονομαζόμενης μεταγενεστέρως «Παλαιομονάστηρο» που ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και κτίσθηκε προ της αλώσεως επί λοφίσκου που ήταν στο σημείο της τεχνη­τής λίμνης Δόξα όπου σήμερα βρίσκεται η μικρή εκκλησία του Αγίου Φανουρίου.

Η κατά το έτος 1690 άνοδος της στάθμης του νερού της τότε λίμνης που κατέκλυζε όλο τον κάμπο του Φενεού, ανά­γκασε σε μετακόμιση την πα­λαιά Μονή, η οποία εγκατεστάθηκε το έτος 1693 στη θέση που τη Βλέπουμε σήμερα. Η ανωτέρω νέα Ι. Μονή το 1740 κατεστράφη από πυρκαγιά και το 1754 κτίσθηκε εκ θεμελίων. Πρόκειται για ένα τριώροφο συγκρότημα με εσωτερική αυλή στο κέντρο της οποίας εί­ναι κτισμένος ο Ναός. Το καθο­λικό της Μονής αφιερωμένο στον Αγιο Γεώργιο τον Τροπαιο­φόρο είναι ρυθμού Βασιλικής με τρούλο με θαυμάσιο επί­χρυσο τέμπλο του 1762. Το κα­θολικό ιστορήθηκε μεταξύ των χρόνων 1762 -68 από το Γιαν­νιώτη ζωγράφο «Παναγιώτη». Ταύτα αναγράφονται εσωτερικώς και άνωθεν της εισόδου του Ναού.

Ο Ναός εσωτερικά είναι περικαλλέστερος. Έχει τρούλο κάτω του οποίου κρέμεται πολυτελέστατο πολύφωτο (πολυ­έλαιος) με στεφάνη επίχρυση. Ο Ναός έχει πολλές και σπου­δαίες επί των τοίχων αγιογρα­φίες. Στον Νάρθηκα (ή πρόναο) υπάρχουν μεγαλοπρεπείς πα­ραστάσεις των αγίων Αναχωρη­τών, Κοσμά του ποιητού, Ιωάν­νου του Δαμασκηνού, Εφραίμ του Σύρου, Ιωάννου του συγ­γραφέως της Κλίμακος, του Νήφωνος,  και της  δευτέρας Παρουσίας με την κόλαση και ωραίες τοιχογραφίες των αγίων μαρτύρων Ιουλίας, Μαρίνης, Παρασκευής, Κυριακής, Βαρβάρας και Αικατερίνης.

Η Ι. Μονή κατά τους χρόνους της Επανάστασης του '21 είχε λειτουργήσει σαν Αρχηγείο της Φιλικής Εταιρείας υπό την αρ­χηγία του Ηγουμένου της Μο­νής Ναθαναήλ και τη βοήθεια πολλών άλλων ηγουμένων από γειτονικές μονές. Με επικεφα­λής τον θ. Κολοκοτρώνη, που «σαν φιλόσοφος οδηγούσε και σαν λιοντάρι πολεμούσε», έγι­ναν πολλές συνεδριάσεις οπλαρχηγών από την Αρκαδία και την Κορινθία, ενώ πολλοί πλούσιοι κάτοικοι Βοήθησαν σημαντικά με μεγάλες χρήματα κές προσφορές ι καθιστώντας το σπουδαία οίκο-* νομική δύναμη στην περιοχή.

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο παραπάνω Ναός έχει Νάρ­θηκα (ή Πρόναο) εις τον Περώο του οποίου υπάρχει ακόμα το «Κρυφό Σχολειό» όπου από μι­κρή καταπακτή, που εκλείετο, ανέβαιναν με κινητή σκάλα κρυφά τα Ελληνόπουλα επί Τουρκοκρατίας και με το φως των κεριών εμάθαιναν τα πρώτα Ελληνικά Γράμματα, ήτοι γραφή, ανάγνωση στο Ψαλτήρι, Ιστορία και λίγη αριθμητική  με δασκάλους πρακτικούς τους   καλόγερους.   Οι   πηγές αναφέρουν ότι υπήρξε «Κρυφό Σχολειό» στην παλαιά Ι. Μονή την ονομαζόμενη «Παλαιομονάστηρο» μέχρι την εγκατά­λειψη της το 1690 λόγω της ανόδου των νερών της λίμνης. Επίσης υπήρξε «Κρυφό Σχο­λειό» στην Παναγιά του βρά­χου στον Ταρσό Φενεού, σε σπηλιά του βράχου πάνω από την Ι. Μονή Αγ. Τριάδος. Στην Παναγία του Βράχου ανεβαί­νεις με σκάλα, υπάρχουν τρεις θολωτοί χώροι σε σχισμή των Βράχων. Μέσα στην εκεί εκ­κλησία από μία τρύπα στον Τοίχο της Εκκλησίας αυτής τρέ­χει νερό άγιασμα.

Οι Τούρκοι καταδίωξαν την Παιδεία των Ελλήνων. Το συμ­φέρον τους ήταν να μη μορφώ­νονται οι υπόδουλοι Έλληνες, να μη καλλιεργούν το πνεύμα τους, να μην διδάσκονται την ιστορία τους και να λησμονή­σουν την καταγωγή και τα με­γάλα κατορθώματα των Προγόνων τους. Η μόρφωση θα ήταν ένα ισχυρό όπλο στα χέρια των υποδούλων, που θα τους παρα­κινούσε σε αγώνες για την ανά­κτηση της ελευθερίας τους· Για τους λόγους αυτούς η Ελληνική εκπαίδευση καταδιώχθηκε. Τα σχολεία κλείσθηκαν. Οι Έλληνες διδάσκαλοι καταδιώχθηκαν ή δολοφονήθηκαν. Νέες σχολές για τη μόρφωση διδασκάλων δεν υπήρχαν. Βιβλία  Ελληνικά δεν κυκλοφορούσαν. Πολλοί λόγιοι Έλληνες και δι­δάσκαλοι, που κατόρθωσαν να σωθούν έφυγαν στην Ιταλία και την άλλη Ευρώπη, όπου καλλι­έργησαν τα Ελληνικά Γράμματα και πρόσφεραν αργότερα με­γάλες υπηρεσίες στον Ελληνι­σμό. Το υπόδουλο όμως Έθνος στερήθηκε για πολύ καιρό τους διδασκάλους του και η Ελλη­νική νεολαία έμεινε για πολλά χρόνια αμόρφωτη.

Τα κρυφά σχολειά, στο Μοναστήρι του Αγ. Γιώργη, σε  όλες τις εκκλησίες του Φενεού  και σε όλα τα Μοναστήρια και  Εκκλησίες της υπόδουλης Ελλάδας, κατά τη σκοτεινή αυτή  εποχή μεγάλες υπηρεσίες προσέφεραν στο υπόδουλο Έθνος,  Οι εκκλησίες και οι νάρθηκες  τους μετετράπησαν σε σχολεία Έτσι κάτω από το φως των  κεριών τα Ελληνόπουλα μάθαιναν την ιστορία τους και την  καταγωγή τους και διδάσκονταν την αγάπη για την «Ελευθερία».

Περίφημος επίσης είναι ο πίνακας του Νικολάου Γύζη «Το κρυφό Σχολειό» (1886). Ο πίνακας του Νικολάου Γύζη «το

 Κρυφό Σχολειό» είναι ζωγραφική τέχνη ψυχικών διαστάσεων. Είναι ζωγραφική που

κρατάει όλη    την ποικιλία των  αποχρώσεων και λεπτότατων  εκφράσεων του δασκάλου Καλογήρου και των μαθητών την  ώρα που κάνουν μάθημα μέσα  στο «Κρυφό Σχολειό» και με  αυτές τις αποχρώσεις και εκφράσεις στα πρόσωπα του δασκάλου Καλογήρου και μαθητών, που παριστάνει ο πίνακας, αποκαλύπτει το μυστικό και το πνεύμα των παραπάνω προσώπων που είναι η αγάπη προς την Ελευθερία.

Το Κρυφό Σχολειό απέβλεπε  στην εκμάθηση στοιχειώδους ανάγνωσης και γραφής, ασφα­λώς δε και στην τόνωση της φι­λοπατρίας και της αντίστασης κατά των τούρκων κατακτητών, καθώς και της αναζωογόνησης της αποσταμένης ελπίδας» για τη λευτεριά. Μάθαινε στα Ελληνόπουλα «Τι είχαν, τι έχουν, τι τους πρέπει» και ότι «Η λευτεριά σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει» όπως μας λέει ο Ιωάννης Πολέμης στο θαυμάσιο ποίημα του «Το Κρυφό Σχολειό».

Δεν είναι άσκοπο να ειπούμε λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο των δημιουργών των ανω­τέρω μεγάλων έργων Τέχνης (ζωγραφικής και ποίησης) ως ακολούθως:

Ο αριστοτέχνης του χρω­στήρα, που έφτιαξε τον πίνακα το «Κρυφό Σχολειό» Νικόλαος Γυζης (1842 -1901) ανήκει αναντίρρητα στο ελληνικό πνεύμα, αν και εργάσθηκε σχε­δόν όλη του τη ζωή στη Γερμα­νία. Μαθητής του ρίΐοΐγ στο Μόναχο, μετέφερε τις αισθητι­κές ροπές των ρομαντικών καλ­λιτεχνών της Κεντρικής Ευρώ­πης στις αλληγορίες του στις μεγάλες συνθέσεις του,  στα σχεδιάσματά του και στους άλλους πίνακές του.

Συνδύασε δε τις ιδεολογικές αρχές και τις καλλιτεχνικές κα­τευθύνσεις των ξένων δασκά­λων του προς τις εκ της νεανι­κής του ηλικίας αναπολήσεις του εκ του φωτός του μεσογει­ακού ουρανού και του αρχιπε­λάγους όπου γεννήθηκε. Επι­πλέον δε και προς τον έμφυτο σαυτόν βαθύ ιδεαλισμό και προς τη λυρική του διάθεση, η οποία τόσο πολύ εμφανής είναι στις «μορφές ονείρου» («Ιστο­ρία» «Δόξα» κ.λ.π.) τις οποίες μας άφησε.

Ο Ιωάννης Πολέμης (1862 -1924) είναι μεγάλος έλληνας διανοητής της νεοελληνικής γραμματείας. Ο Πολέμης έλαβε το πτυχίο της Νομικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών. Ασχολήθηκε με τη λυρική και δραματική ποίηση, την οποία καλλιέργησε αποκλειστικά σε όλη του τη ζωή. Βραβεύθηκε πολλές φορές για τα θεατρικά και λοιπά έργα του. Είναι ο ποι­ητής Ό τελευταίος στην Αθήνα τυπικός αντιπρόσωπος του νεο­ελληνικού αστικού ρομαντι­σμού. Το έργο του είναι κράμα που προήλθε από ζύμωση δημωδών ρομαντικών στοιχείων. Αργότερα από την Ελληνικήν Ιστοριά και Παράδοση εμπνεύστηκε πολλά θέματα πατριωτικά και θρησκευτικά.

http://www.aka-news.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=385:-a&catid=78:2009-08-19-11-00-30&Itemid=87 
http://aioniaellinikipisti.blogspot.gr