Τα έθιμα στην Κεφαλονιά μας…

Έρευνα-κείμενα Γεράσιμος Γαλανός

Τα ήθη μας και τα έθιμά μας είναι φανερή αντίφασιν με τα ευπρεπή μας φορέματα, με τα λαμπρά μας οικήματα και με ίσως κάθε άλλο υλικό μέρος της κοινωνίας μας.

Ο ύστερος όχλος των ύστερων χυδαίων μας, όστις έλαβε τώρα ύστερα το τιμόνι του Κράτους μας και πηγαίνει το καράβι μας ίσια πάνου στο βράχο, είχε πάει πρωτύτερα και το τιμόνι της εκκλησίας μας. Ελάτε ξένοι να ιδείτε πως εκατάντησε η θρησκεία μας!…
Ελάτε ξένοι να ιδείτε πως εορτάζουμε τη Λαμπρή μας. Μεγάλο Σάββατο, Λαμπρή και Ναι Δευτέρα, τρεις ημέρες αράδα, θέλει ιδείτε τους χυδαίους μικρούς μεγάλους, σαν έξω φρενών, να γυρίζουν στους δρόμους αρματωμένοι με πιστόλες και κάποιοι με τουφέκια και με τρομπόνια, να γιομίζουνε και να ρίχνουνε σμπάρα σα σ’ επανάσταση!
Ένας ανήξερος από τούτη τη βαρβαρότητα ήθελε νομίσει να βρίσκεται μέσα σε μίαν κοινωνίαν από τρελούς!… Έτσι στο τέλος της βαρβάρου τούτης παραφροσύνης μαθαίνουμε πάντα πόσα και ποία τα δυστυχήματα. Ενός έσπασε η πιστόλα και του έκοψε τα δάχτυλα! Αλλουνού η πιστόλα εσμπαράρισε μέσα στο βρακί του και του εξέσκλισε το πλευρό του! Άλλος τραβώντας άσκεφτα μεσ’ στους ανθρώπους εσκότωσ’ ένα παιδί… Και πάει λέοντας.
Ανάμεσα σε τούτους τους πιστολοφόρους και τρομπονοφόρους το Μεγάλο Σάββατο θελ’ ιδείτε και μαχαιροφόρους, οι οποίοι διατρέχουν όλους τους δρόμους φωνάζοντες “ποιος έχει αρνιά για σφάξιμο” με το μαχαίρι στο χέρι τους και δέρματα ακόμη ζεστά, από άλλα αρνιά που εσφάξανε, τούτη όντας η πληρωμή τους. Η θεωρία των ανθρώπων τούτων είναι ανάλογη με το έργον τους αληθινοί σφάχτες, είναι άπαστροι, ματωμένοι, σιχαντεροί και φρικώδεις.
Τούτες τες τρεις ημέρες. Ημέρες φρενοβλαβείας δια τον Τόπον, κάθε φρόνιμος οικογενειάρχης κλειέται στο σπίτι του, για να βαστά κλεισμένα τα παιδιά του, μην έβγουν έξω και του συνέβη σ’ εδαυτά κανένα δυστύχημα. Και τούτη είναι η Λαμπρή μας!… Και εορτάζεται έτσι η θυσία Εκείνου, που έχυσε το αίμα του απάνου στο σταυρό συμβουλεύοντας την θρησκείαν της ειρήνης και της αγάπης, την λατρείαν της Θεότητος εν πνεύματι και αληθεία, την πάυσιν της βαρβαρότητος, την φώτισην και την ηθικοποίησιν των λαών!…
Οποίον θυσίαν εματαιώσαμε!…

Γενικά για το Πάσχα

Το Πάσχα είναι σημαντική και όμορφη γιορτή για τους Έλληνες. Στην Κεφαλλονιά την ημέρα αυτή ψήνονται αρνιά και τρώγονται τα κόκκινα αυγά. Παλαιότερα έψηναν το κρέας το οποίο είχαν τοποθετήσει πάνω σε κληματόβεργες μέσα στο ταψί, στο φούρνο του σπιτιού.
Απαραίτητα πρέπει να υπάρχει στο τραπέζι η Λαμπροκουλούρα ή Λαμπρόψωμο, παλαιότερα οι νοικοκυρές την έψεναν την Μ. Πέμπτη τώρα την “ετοιμάζουν”, την ψένουν οι φούρνοι το Μεγάλο Σάββατο. Το ψωμί της ημέρας αυτής είναι διακοσμημένο με το σχήμα του Σταυρού και μ’ ένα κόκκινο αυγό στο κέντρο. Το κόκκινο θεωρείται βασιλικό χρώμα και τ’ αυγά βάφονται ακόμη και σήμερα “με το χορτάρι” ειδικό φύκι που δημιουργεί κόκκινη βαφή και πουλιέται στην αγορά.
Οι ναοί στολίζονται με κλαδιά φοίνικα (σύμβολο νίκης πάνω στο θάνατο) και φτιάχνονται τα βάγια, μικροί σταυροί από φύλλα φοίνικα μαζί με κλαδιά ελιάς (σύμβολο ειρήνης), δάφνη (σύμβολο νίκης), δεντρολίβανο (συμβολίζει την ανάμνηση, και από κάποιο φαρμακευτικό βοτάνι όπως φασκόμηλο (σύμβολο σωτηρίας).
Το κερί από την Ανάσταση (τη νυκτερινή ανάσταση) που μ’ αυτό φέρνουμε το άγιο φως στο σπίτι, σημαδεύουμε με το σημείο του σταυρού την εξώπορτα (το πάνω μέρος της Κύριας Πόρτας) για να μην μπορεί στο σπίτι να μπει το κακό. Το κερί της Λαμπρής έπειτα το κρατούμε ως πολύτιμο φυλαχτό για κάθε μας εμπόδιο.
Την ημέρα του Πάσχα, της Λαμπρής όπως καλύτερα λέγεται διασκεδάζουμε και γλεντάμε για να χαρούμε την Ανάσταση του Κυρίου, τη νίκη της ζωής,.
Στο χωριό , Αγία Ειρήνη, της περιοχής των Πρόννων Κεφαλληνίας, οι κάτοικοι από παλιά χορεύουν γύρω από την εκκλησία και περνούν από μέσα. Είναι ένα έθιμο που δε το συναντάμε αλλού στο νησί μας.

Η Νια (Νέα ) Εβδομάδα

Η εβδομάδα που ακολουθεί μετά το Πάσχα λέγεται Νέα η Νιά Εβδομάδα. Γιορτάζουν συνήθως τον Αι Γιώργη, τη Νέα Δευτέρα, αμέσως ύστερ’ από την Ανάσταση (γιατί δεν χωράει στη λεβεντιά και στη νιότη του η θλίψη της Σαρακοστής).
Επίσης τη Νέα Τρίτη, την Παναγία (Δαμασκηνή όπως την λέγουν, η εικόνα βρίσκεται στην Αγία Τριάδα στο Ληξούρι, Κουρουκλάτα, Θέματα κ.α), την ξαναγιορτάζουν την Παρασκευή (της Ζωοδόχου Πηγής). Μπορεί μες στη βδομάδα αυτή να πέσουν και άλλες γιορτές όπως της Πρωτομαγιάς, Αι Θανάσης (2), Αγίας Μαύρας (3), Αγίας Ειρήνης (5), Αι Γιάννης (8), Αι Χριστόφορος (9) κι Αι Νικόλας (10) ή και 20 του Μαγιού. Είναι ο Μαγιάτικος Αι- Νικόλας που εορτάζεται στο νησί μας σε πολλά μέρη.

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΛΗΞΟΥΡΙ[2]

Λέει λοιπόν ότι “η Ανάσταση στην Κεφαλονιά δεν γινόταν αποβραδίς. Οι δυο νυχτερινές τελετές που κάνουν το Μ. Σάββατο στις κεντρικές πλατείες του Αργοστολίου και του Ληξουρίου, είναι άσχετες από το έθιμο του τόπου. Τις έχουν επιβάλλει η Κρατική διοίκηση και η ανάγκη να μη χάσουν τις συνήθειές τους οι ξένοι”.
Περιγράφει όμως με ζωντάνια την περίφημη Ανάσταση που γινόταν στον Αρχάγγελο Ληξουρίου. Τέτοιο πράγμα δε γινόταν πουθενά στο Αργοστόλι ούτε στην υπόλοιπη Κεφαλονιά (Λουκάτου “Πασχαλινά και της Άνοιξης”, εκδόσεις Φιλιππότης Αθήνα):
“Την Ανάσταση σε τούτη την ενορία την έκαναν το πρωί, αργά. Το συνηθάνε στην Κεφαλονιά να συναγωνίζονται σε βραδύτητα η μια εκκλησία με την άλλη πιστεύοντας έτσι πως κάνουν πιο επίσημη την ακολουθία τους. Άρχιζαν λοιπόν και στον Αρχάγγελο πολύ αργά την Ανάσταση, κατά τις 8. Έρχονται τότε όλοι οι ενορίτες συφάμελα ξουρισμένοι οι ίδιοι και “φιοράδοι” (με λουλούδια στο σακάκι), οι νοικοκυρές του “πουρβεράδες” και με “τακουγιά” (γυναικεία πορτοφόλια), οι θυγατέρες τους με κόκκινα μεταξωτά και με “φιόκους” (κορδέλες). Έρχονταν μαζί τους κι οι λεβέντες της γειτονιάς – κάτι παιδιά “τση χώρας” καλοδεμένα και μαυριδερά – που κουβαλούσαν στα χέρια τους όλα τα σύνεργα της αναστάσιμης δουλειάς τους: τριζόνια ξύλινα διπλά, πλήθος “γολάνες” (περιλαίμια) με αλογοκούδουνα, τάβλες και στάμνες και “τσιφιά” και “βαρελότα” και “κόρνους” θαλασσινούς. Κι όλοι τους καλωσόριζαν και τους έβλεπαν σαν απαραίτητους μύστες της γιορτής που θα επακολουθούσε.
Όταν λοιπόν γέμιζε από τον κόσμο η εκκλησία, κι οι επίτροποι βεβαιώνονταν πως κανείς από τους δεν έλειπε, λέγανε του παπά και έβγαινε στην ωραία Πύλη για το “Δεύτε λάβετε φως”. Ο παπά Γοργορίνης συνήθιζε ν’ ανάβει εκεί μπροστά στους ενορίτες με “αφόρια κιάκια” (σπίρτα), τη λαμπάδα του, για να ‘ναι όλοι βέβαια πως είναι γνήσιο το νέο φως. Όλοι τρέχανε κι’ ανάβανε τ’ άσπρα λιανοκέρια τους, που τους τα μοίραζαν δωρεάν οι επίτροποι. Κείνη την ώρα είχε βγει για καλά ο ήλιος, κι όπως ήταν ανοιχτά τα παράθυρα της εκκλησιάς, γέμιζε πλούσια το χώρο της. Τα φώτα των κεριών έμοιαζαν τότε σαν αχτινοβολήματα στο φως του και τα πρόσωπα των ανθρώπων φεγγοβολούσαν και ρόδινα χαρούμενα.
Ο παπάς ύστερα κατέβαινε αργά τα σκαλοπάτια, και με το χρυσό Ευαγγέλιο στο στήθος του τραβούσε προς την έξοδο, ενώ από πίσω του ακολουθούσαν ο μεγάλος σταυρός της Αποκαθήλωσης και η εικόνα της Ανάστασης.
Έβγαιναν όλοι στο προαύλιο κι έπαιρναν θέση. Στο πλάτωμα ψηλά του καμπαναριού είχαν πληθύνει τώρα τα παιδιά, και κοίταζαν πότε να τους δώσουν το σινιάλο για το σήμαμα. Στ’ αντικρινά παράθυρα και στις αυλόπορτες είχανε βγει οι γριές με “σκανταλέτα” (μετάλλινα σκεύη) και λιβάνιζαν, και γύρω στις γωνίες και στα καντούνια είχανε πιάσει οι “φεσταδόροι” (πανηγυριστές) τα πόστα, έτοιμοι για δράση.
Η υπαίθρια ακολουθία της Ανάστασης άρχιζε. Ο παπά Γοργορίνης έλεγε τα “ειρηνικά” του, όλο σκάλες και κελαϊδισμούς, οι ψαλτάδες του αποκρίνονταν με αρμονικά κυριελέησα.
Δε βιαζόταν καθόλου στο ψάλσιμό του. Είπε και το Ευαγγέλιο αργά, με το ρεπόσο του, λες και το’ κανε επίτηδες για να πεισμώνει τα παιδιά, που περίμεναν δεμένα τη λυτρωτική ώρα του “Χριστός Ανέστη”. Οι πισταλαδόροι και οι μπουρλοτιέρηδες αδημονούσαν να βάλουν μπροστά τις φωτιές τους.
- Πες το, δέσποτα και μας έσκασες!
Μα ο παπάς αργούσε να το πει, γιατ’ ήθελε να κάμει την Ανάστασή του ύστερ’ από τις άλλες εκκλησίες. Σταμάτησε μάλιστα για μια στιγμή τελειώνοντας το Ευαγγέλιο, και δήλωσε στους ανυπόμονους:
-Σκάσετε δε σκάσετε, ο Χριστός θ’ αναστηθεί με την ώρα του!
Στις άλλες εκκλησίες είχε κιόλας αρχίσει το σμπαρίδι και το σήραμα, τα βαποράκια σφύριζαν στο λιμάνι, μερικοί ξενοενορίτες φάνηκαν στο δρόμο με αναμμένα κεριά. Τα παιδιά του καμπαναριού δεν ανέχονταν πια την καθυστέρηση και φώναζαν από ψηλά:
-Κουνηθείτε βωρέεεες!
Οι μάγκες κάτου δήλωσαν στον παπά, πως θ’ αρχίσουνε τα σμπάρα μπριτού το πει.
Τι να κάμει εκείνος, σήκωσε επιτέλους στα χέρια του το Ευαγγέλιο, ξερόβηξε λίγο κι άρχισε:
-Χριστός Α…
Τι ήτανε να το πει; Η γη λες γύρω και ξέσπασε σε συγκλονιστικό σαματά. Η φωνή του παπά σκεπάστηκε αμέσως από ένα πανδαιμόνιο – ήχου και κρότους και κλαγγές και σμπάρα και χτυπήματα και καπνό. Λάτες και σιδερικά, κουδούνια και κασέλες, στάμνες και πλιθάρια και χαλκώματα μπήκαν σ’ ενέργεια στα γύρω σπίτια, κι όλα τους απάρτισαν μια τρελή ορχήστρα, που συντρόφευε τις έξαλλες εκδηλώσεις του πλήθους. Οι καμπάνες από πάνω άρχιζαν να σημαίνουν μανιασμένα, τα κανονόπουλα πυροκροτούσαν απανωτά, τα βαρελότα και τα μάσκουλα ξέσπαγαν ξαφνιστικά, τα τσιφιά κι οι ζουρλοροκέτες σφύριζαν επικίνδυνα, κάτω από τα φουστάνια των γυναικών. Ξεφώνιζαν τα κορίτσια, έσκουζαν τα νήπια, γάβγιζαν οι σκύλοι της γειτονιάς, οι κότες κακάριζαν κι αναφτερούγιαζαν τρομαγμένες. Οι παλικαράδες άδειαζαν τις καραμπίνες τους απανωτές στον αέρα, οι μάγκες στριφογύριζαν τα τριζόνια, τα παιδιά χτυπούσαν τις σανίδες τους πάνω στους τοίχους της εκκλησίας. Όλοι αγωνίζονταν να κάμουν κάτι που ν’ ακουστεί. Ο θόρυβος εκείνη την ώρα ήταν για τον καθένα μια εκδήλωση, πιο απαραίτητη από το σταυροκόπημα.
Οι γυναίκες κουνούσαν κουδουνιστά τα βραχιόλια τους, κι οι νοικοκυρές από τ’ αντικρινά παράθυρα χτυπούσαν με το γουδοχέρι τα μπρούτζινα μουχτάρια τους. Όσοι δεν είχαν τίποτα στα χέρια, έβαζαν τα δάχτυλα στο στόμα τους και σφύριζαν…
Είπαμε από που κατάγεται και για πιο λόγο γίνεται – κι εδώ κι αλλού – όλος αυτός ο θόρυβος στην Ανάσταση. Είναι βέβαια η Πασχαλινή χαρά που φέρνει αυτή τη σαματάδικη διάθεση στον κόσμο, αλλά μαζί κι η κρυμμένη μαγική πρόληψη, πως πρέπει να κυνηγηθούν οι δυνάμεις του σκότους, κάποια ξωτικά κι ανεπιθύμητα στοιχεία, που ο γυρισμός από τον Άδη του Χριστού τα παίρνει μαζί του και μας τα φέρνει στη γη…”
Παλιά, αλλά και σε κάποιες εκκλησίες σήμερα, το ξανάμπασμα της Ανάστασης στην εκκλησία γινόταν και στην Κεφαλονιά με εντυπωσιακή μικροπαράσταση λατρευτικού χαρακτήρα, μπροστά στην κλεισμένη πόρτα της εκκλησίας. Ο Λασκαράτος στα “Μυστήρια της Κεφαλονιάς” 1856 μας δίνει μια πρόχειρη περιγραφή:
“… Ο παπάς αρχίζει την ακολουθία όξου στο δρόμο. Κάνει έπειτα να μπει μέσα,
και η θύρα του κλειέται στα μούτρα. Ένας είναι μέσαθε που υποκρίνεται το Διάολο,
και ο παπάς όξουθε υποκρίνεται το Χριστό. Η εκκλησία υποθέτεται να είναι η κόλαση.
Ο Χριστός θέλει να μπει να ελευθερώσει τους κολασμένους. Ο Διάολος δεν τον αφήνει.
Μα στο ύστερο ο Χριστός νικάει και μπαίνει». (Πρόκειται για Άδη και όχι Διάβολο).
Την Τρίτη μετά το Πάσχα ο λαός την αποκαλεί Νέα Τρίτη και λέγεται Νιά Τρίτη.
Έχουν ειπωθεί πολλά για αυτή την ημέρα. Είναι δε αφιερωμένη στην Παναγία την «Τριχερούσα»
και γιορτάζουν αρκετές εκκλησίες και ναοί την ημέρα αυτή.
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση[3] την Βυζαντινή εποχή, που ξέσπασε η εικονομαχία
έπειτα από προτροπή του εικονομάχου αυτοκράτορα Λέοντος του Ίσαυρου, δόθηκε διαταγή στον άρχοντα της Δαμασκού να κόψει το χέρι του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού. Η παράδοση λέει, πως ο Αγιογράφος Δαμασκηνός δεήθηκε και ως του θαύματος το αποκομμένο χέρι, κολλήθηκε και γιατρεύτηκε, από τότε δε ο άγιος αφιέρωσε το χέρι του ζωγραφίζοντάς το στα κάτω μέρος της εικόνας της Παναγίας. Αυτός είναι ο λόγος που η Παναγία που εορτάζει την Νιά Τρίτη λέγεται «Τριχερούσα» και αλλού «Δαμασκηνή».Η εικόνα που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου του Αγίου Όρους, το εικονιζόμενο χέρι του Δαμασκηνού είναι στο κάτω μέρος, η δε Παναγία, κρατά τον Χριστό Είναι δε σπάνιο να βρεθεί εικόνα , που να εικονίζεται μόνο η Παναγία και το τρίτο χέρι να βρίσκεται δεξιά στο πάνω μέρος, δίπλα από το πρόσωπο της Θεομήτορος. Τέτοια εικόνα είναι η λεγόμενη Παναγία η Δαμασκηνή της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Ληξούρι. Εκεί γίνεται γιορτή με μεγάλη ευλάβεια και πίστη.
Επίσης την ίδια ημέρα εορτάζει και η Παναγία στα Κουρουκλάτα, και η Παναγία στα Θέματα της Πυλάρου[4], όπου και γίνονται σπουδαία πανηγύρια.

Μια παράδοση από το χωριό του Αθέρα[5]

Ακόμη υπάρχουν άνθρωποι στο Αθέρα , χωριό στα βόρεια της Παλικής , όπου διατηρούν στη μνήμη τους, μεταφερόμενη από γενιά σε γενιά μια παράξενη ιστορία.
Πρόκειται για μια ιστορία που τη συνοδεύουν κάποια δίστιχα και συνοψίζουν το θλιβερή κατάληξη μιας σφαγής.
Λέει λοιπόν η παράδοση, πως κάποιος Αθεριάνος με το επίθετο Γρηγοράτος , προσέλαβε για τις κτηνοτροφικές του ασχολίες ένα τουρκόπουλο από την περιοχή της Πρέβεζας. Έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα το παιδί νοστάλγησε τους δικούς του και ζήτησε να πληρωθεί τους κόπους του. Ο εργοδότης Γρηγοράτος αρνήθηκε να δώσει τα δεδουλευμένα στο τουρκόπουλο , το οποίο αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Πρέβεζα. Εκεί διηγήθηκε σε γονείς και φίλους τα γεγονότα που του είχαν συμβεί και οι δικοί του ετοιμάστηκαν για να εκδικηθούν τους Αθεριάνους.
Το χωριό του Αθέρα τότε ήταν 300 περίπου μέτρα , πιο κει από τη σημερινή του θέση, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Αγάθης. Εκεί έφτασε η μεγάλη παρέα των συγγενών και φίλων του τουρκόπουλου για να τιμωρήσει τους κατοίκους του χωριού. Ήταν Ναι Δευτέρα και οι κάτοικοι ήταν στην εκκλησία, και του κύκλωσαν οι Τούρκοι. Ακολούθησε συμπλοκή με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πολλοί Αθεριάνοι και στο φευγιό τους οι Τούρκοι άρπαξαν τρεις κοπέλες και αποχώρησαν.
Το παράδοξο είναι πως στο χώρο της Αγίας Αγάθης, που έγινε η σφαγή της που λέει η παράδοση αυτή βρίσκονται ακόμη κόκαλα. Οι όμορφες κοπέλες που λέει το στιχούργημα πως έκλεψαν οι Τούρκοι, ήταν από τις οικογένειες: Κουρούκλη, Κατσένου και Γρηγοράτου.

Τη Λαμπρή τη Νια Δευτέρα[6]

μπήκαν ο Τούρκοι στον Αθέρα

Κι άρπαξαν τρεις λυγερές

τρεις έμορφες κοπέλες.

Η μία ήταν του Λιόπουλου,

η άλλη του Τζαβέλα

και η τρίτη η εμορφότερη

του Στάθη του Κουρούκλη

Από τότε στο χωριό αυτό γιόρταζαν την αποχώρηση των Τούρκων, που σύμφωνα με την παράδοση έφυγαν την Τρίτη. Το πανηγύρι αυτό γινόταν για χρόνια , τώρα τελευταία άρχισε να ξεχνιέται…
Λένε πως την κόρη του Γρηγοράτου την βρήκε έπειτα από, χρόνια στην Πρέβεζα κάποιος Διονύσης Σπυράτος ή Στρόκος, που είχε καταφύγει εκεί για να μην συλληφθεί για το φόνο που είχε διαπράξει, του συντρόφου του Κωνσταντίνου Λευκαδίτη. Τη γύρισε πίσω στο χωριό, που πέθανε σε βαθειά γεράματα.

ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΜΟΝΟΠΟΛΑΤΑ

Την Παρασκευή της Διακαινησίμου γιορτάζει η Παναγία ως Ζωοδόχος Πηγή. Γίνεται μεγάλο πανηγύρι στα Μονοπολάτα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.
Εκεί υπάρχει ο Θρόνος της Ζωοδόχου Πηγής που μετά από τη λειτουργία γίνεται η λιτάνευση της εικόνας σ’ όλο το χωριό. Είναι χαρά και τιμή στον Μονόπολη ιερέα
Σωκράτη Σταματάτο, που κάθε χρόνο έρχεται με ενορίτες του από την Αθήνα για να συμμετέχει στο πανηγύρι του χωριού του. Με ευλάβεια και ταπεινότητα , όπως αρμόζει σε ιερείς που πραγματικά αξιώνουν το ιερό λειτούργημά τους, ο ιερέας Σωκράτης Σταματάτος λαμπρύνει με το ήθος του την Ιερά Πανήγυρη.
Ο Εσπερινός αρχίζει ως συνήθως το βραδάκι της παραμονής. Στο εκκλησίασμα μοιράζονται λευκά κεριά και ο παπάς αρχίζει την ακολουθία του με το “Δεύτε λάβετε φως…” Όπως και το Πάσχα οι πιστοί ανάβουν τα κεριά τους από τη λαμπάδα του παπά και ο Εσπερινός τελειώνει μετά από 2 ώρες.
Το πρωί εκτός από τ’ άλλα της λειτουργίας περιφέρει ο ιερέας με τους ψαλτάδες γύρω
από το θρόνο, μια μικρή εικόνα της Αναστάσεως, το μεγάλο σταυρό,
και τα εξαπτέρυγα και ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη» τρεις φορές.

---

[1][1] Είναι ένα κείμενο του Ανδρέα Λασκαράτου, που δεν έχει συμπεριληφθεί στα Άπαντα του που επιμελήθηκε ο Παπαγεωργίου. Προέρχεται από την Κεφαλλονίτικη Εφημερίδα «Σφήκα» 9 αρ. φυλ. 75, 27/ 4/1869. Επίσης αναζήτησε το κείμενο του Ανδρέα Λασκαράτου με τίτλο «Ο Χριστός και η

Λαμπρή», τ. 3^ος σ,σ, 516-517. Το κείμενο έχει περίπου τις ίδιες ιδέες με το αναδημοσιευμένο σε αυτό το φυλλάδιο.

[2] Αναδημοσίευση από το βιβλίο του καθηγητή –λαογράφου Δημητρίου Σ. Λουκάτου, «Κεφαλονίτικη Λατρεία» Αθήνα 1946

[3] Μοναχού Σωφρωνίου Αγιοπαυλίτου, Θησαυροί του Αγίου Όρους, Αθήνα 1959, σελ. 114, όπου και εικονίζεται η βασική εικόνα που αναφέρει η παράδοση.

[4] Η Παναγία στα Θέματα της Πυλάρου, είναι η λεγόμενη «Πορταΐτισσα», που έχει σχέση με την Ιερά Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Πιθανόν εορτάζει αυτή την ημέρα λόγω που τα Θέματα, ως όνομα

συνδέονται με την περίοδο που η Κεφαλλονιά, υπήρξε Βυζαντινό Θέμα κατά τον 8^ο αιώνα.

[5] Την Ιστορία αυτή την κατέγραψα το 1982 από τη μνήμη του παππού μου, Γεωργίου Α. Απέργη, (1900-19820 που ήταν κάτοικος Ζώλων και γνώριζε πολλά για την περιοχή αυτή. Επίσης την αναφέρει σχεδόν την ίδια, με μόνο το πρώτο δίστιχο, ο λαϊκός ζωγράφος από τον Αθέρα Σταύρος Αθ. Σπυράτος στο βιβλίο του για τον Αθέρα «Το Χωριό μου», Αθέρας 1991, σ.σ. 3-5

[6] Το λαϊκό αυτό στιχούργημα δημοσιεύεται για πρώτη φορά ολοκληρωμένο

http://www.e-kefalonia.net